Pamuk ürünü gerek bölgemiz ve gerekse ulusal ve uluslararası boyutta oldukça stratejik bir üründür.
Türkiye pamuk üretiminde önceleri kendine yeterli bir ülke iken son yıllarda dünya fiyatlarındaki
değişkenlik, girdi maliyetlerindeki artış, tekstil sektörünün artan hammadde ihtiyacı ve karşılaştırmalı
üstünlüklerin azalması gibi nedenlerle önemli bir ithalatçı konumuna gelmiştir. Bu çalışmada pamuk
üretimi ile fiyatlar etkileşimi zaman serileri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada pamuk üretimi,
borsada oluşan pamuk fiyatı ve mazot fiyatı arasındaki ilişki VAR yöntemiyle analiz edilmiştir.
Bulgulara göre bir önceki yılın üretim miktarı ve pamuk fiyatı üretim üzerinde önemli faktörler olarak
bulunmuştur. Nedensellik analizi ise mazot fiyatı ile üretim arasında güçlü bir ilişki bulmuştur. Bu
durum mazot fiyatlarındaki artışın pamuğun tekstil sanayinde alternatifi olan yapay dokuma
ürünlerinin maliyetini ve dolayısıyla imalat aşamasında talebi azaltması nedeniyle tekstil sektörünün
pamuk talebinin artması ile açıklanabilir. Etki tepki fonksiyonu tahminleri ise piyasalarda oluşacak
herhangi bir şokun pamuk üretimi üzerinde negatif fiyatlar üzerinde ise artırıcı etkide bulunacağını
göstermiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular göz önüne alındığında pamuk üretiminde piyasada
önceki yılda oluşan fiyatın belirleyici unsur olduğu ortaya çıkmaktadır. Mazot fiyatları ise üretim
kararında önemli bir belirleyici unsur olmamakta ancak ikame ürünlerin talebini etkilemesi dolayısıyla
dolaylı olarak üretimi etkilemektedir. Bunun yanında özellikle son yıllarda mazot fiyatları ile
üreticinin eline geçen pamuk fiyatları arasındaki fark pamuk fiyatları aleyhine artmıştır. Bu durum
hem üreticilerin reel gelirlerinin düşmesine hem de tekstil sektörün hammadde ihtiyacının iç
kaynaklarla sağlama güvenliğini azaltmaktadır. Bu nedenle tarım politikaları içerisinde girdi
fiyatlarının dünya standartlarında sağlanması ve gelire yönelik desteklerin bu yönde yeniden dizayn
edilmesi yararlı olacaktır.
Cotton is a strategic commodity at regional, national and international scale. Although Turkey was self
sufficient in cotton, it has become an significant importer recently because of variations in world
prices, increasing input costs, increasing demand from the domestic textile industry, and decreasing
comparative advantage. In this study, the interaction between cotton and prices were examined. The
relationship between cotton production, cotton prices in commodity exchange, and diesel oil prices
were analyzed employing the VAR. The results indicate that the production amount and cotton prices
in previous year are main determinants for the decision of current year. The causality test indicates that
causality runs from diesel prices to production. This finding can be explained by the fact that
increasing diesel prices lead to higher costs of cotton substitutes in textile industry and therefore
decreases the demand for these substitutes in the process of manufacturing. The impulse response
function indicates that any shock in production leads to higher prices for cotton. According to the
findings, the commodity prices in previous years are main determinants fort he production decision.
The diesel prices are not the direct factor in production decision but show its effect indirectly through
changing demand for substitutes. In addition, the difference between the cotton prices and diesel prices
widened recently against the farmers. This situation causes both lower incomes for farmers and
endangers the sufficiency of domestically produced raw material. Therefore, it is quite essential that
inputs are provided to farmers at world prices and income related supports are redesigned.
