Bu çalışmada gıdalarda koruyucu olarak kullanılan sodyum benzoat’ın (E211),
farklı doz ve sürelerle maruz kalan, tavuk embriyosu karaciğer dokusuna olası
embriyotoksik etkileri histolojik yönden değerlendirilmiştir. İnkübasyonun 5.
gününde üç ayrı dozda sodyum benzoat vitellusa enjekte edilmiş, kontrol ve deney
gruplarının bir kısmı 7. günde kalanlar ise 10. günde açılarak embriyolar
çıkarılmıştır. Rutin histolojik yöntemlerle hazırlanıp boyanan tavuk embriyosu
preparatları histopatolojik açıdan incelenmiş, önemli olarak tespit edilen bulgular
fotoğraflanmıştır.
Yapılan istatistiki değerlendirmeler sonucunda sodyum benzoat’ın doza ve süreye
bağlı olarak embriyoların toplam ağırlıklarında anlamlı bir azalmaya neden olduğu
belirlenmiştir (p<0,001). Mikroskop düzeyinde venlerin yapısında bozulma,
konjesyon, ödem, sinuzoidlerde genişleme, hepatosit düzenlenmelerinde bozulma,
şişme, vakuolizasyon, kromatin kondensasyonu, karyolisis, nükleusun şekil
bozukluğu ve eksentrik yerleşimi, Nükleolar Organizasyon Bölgeleri’nde (NOR)
ve mitotik bölünmede azalma, kromozomlarda yapışıklık, kalgın kromozomlar,
nükleusta tomurcuklanma ve mikronükleus oluşumu gözlenmiştir.
Sodyum benzoat’ın, tavuk embriyolarında oluşturduğu gelişim geriliğine ve
önemli metabolik fonksiyonları olan karaciğerdeki histolojik değişimlere
dayanarak genotoksik ve embriyotoksik olduğu kararına varılmıştır.
In this study, possible embryotoxic effects of sodium benzoate (E211), which is
used as a food additive, on the liver tissue of chicken embryo, which were exposed
to it in different doses and time were determined histologically. Three different
doses of sodium benzoate were injected into yolk on the 5th day of the incubation.
Some of the eggs of control and experimental groups were opened on the 7 th day
and others on the 10th day and embryos were taken out. The embryos were
prepared according to rouitine histological procedure. Then, the paraffin blocks
of the embryos were sectioned and stained. Preparations were examined
histopathologically, findings determined as significant were photographed.
As a result of the statistical assessment, it was determined that sodium benzoate
caused a significant decrease in the total weights of the embryos, depending on the
dose and time. (p<0,001). In microscope level, deterioration in the structure of the
veins, congestion, oedema, enlargement in sinusoids, deterioration in hepatosit
regulations, swelling, vacuolization, chromatin condensation, karyolysis, eccentric
locate and deformity of the nucleus, decrease in Nucleolar Organizer Regions
(NOR) and mitotic division, chromosomes adhesion, lagging chromosome,
budding nuclei, and micronucleus formation were observed.
It was decided that Sodium Benzoate is genotoxic and embryotoxic, based on the
growth retardation in chicken embryos and histological changes in the liver which
has extremely significant metabolic functions.
