Okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı, 'okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu nasıl ele alınmıştır'' sorusuna yanıt aramaktır. Bu araştırmanın evrenini; Türkiye'de yayınlanan okul öncesi çocuklarına yönelik tüm öykü ve masal kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini; Gaziantep il merkezindeki okul öncesi eğitim kurumlarında kullanılan, araştırmacı tarafından yansızlık kurallarına bağlı olarak seçkisiz (rastgele) eleman örnekleme yöntemiyle seçilmiş 200 adet öykü ve 50 adet masal kitabı oluşturmuştur. Çalışmada veri toplama aracı olarak doküman incelemesi kullanılmış, incelenen dokümanlar betimsel analiz yöntemiyle açıklanmış ve yorumlanmıştır. Araştırmanın başında çocuk edebiyatı ve toplumsal cinsiyet olgusu ile ilgili alan yazın taraması yapılmıştır. Araştırılacak olan toplumsal cinsiyet kategorileri 1) Kadın ve erkek figürler hangi meslek türünde betimlenmiştir', 2) Kadın ve erkek figürler kimlerle birlikte gösterilmiştir', 3) Kadın ve erkek figürler hangi mekanda gösterilmiştir', 4) Kahramanlar hangi cinsiyet özelliğini taşımaktadır', 5) Aile hayatlarında kişiler cinsiyetlerine göre nasıl betimlenmektedir' Başlıkları altında incelenmiştir. İncelemenin sonunda okul öncesi çocukları için hazırlanmış olan öykü ve masal kitaplarındaki toplumsal cinsiyet kategorileri yüzde dağılımı biçiminde sunulmuş, elde edilen sonuçlar cinsiyet rollerinin öğrenilmesinde önemli yeri olan toplumsal cinsiyetin, çocukların sosyalleşmeleri açısından uygun olup olmadığı yorumlanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda, incelenen öykü ve masal kitaplarında kadınların çalışma hayatı çok kısıtlı tutulmuş ve meslek rolleri çok az belirtilmiştir. Öykü ve masal kitaplarındaki kadın figürler genellikle ev içinde ve çocuklarıyla ilgilenen anne rolünde gösterilmiştir. Öykü ve masal kitaplarında sosyalleşmeye bağlı olarak kız çocuk karakterleri de annelerine mutfakta ya da evin temizliğinde, erkek çocuk karakterleri ise annelerine alışveriş işinde yardım etmektedir. Değişen modern aile yapısına göre de, incelenen öykü ve masal kitaplarındaki kadın ve erkek figürler, geleneksel toplumsal cinsiyet olgusuna uygun rollerde resmedilmektedir.

The main aim of this study is to answer the following question: How gender is introduced in preschool story and fairytale books' This research consists of all the story and fairytale books which are for preschool children. In order to exemplify the claims, the researcher objectively and randomly chose 200 story books and 50 fairytale books that are used in preschool education institutions in Gaziantep town center. In the study, document surveying technique is used and these documents are explained and interpreted by descriptive analysis method. At the beginning of the study, the literature about children's literature and gender is searched. The gender categories that is searched are examined in following subtitles; 1) In which jobs do man and woman figures introduce themselves', 2) With whom do man and woman figures show themselves up', 3) In which places man and woman figures are introduced', 4) Which gender qualities do the heros have', 5) How individuals are described in their family lives according to their gender' At the end of the research, the gender categories that take place in precshool children's books are presented as percentage distribution. The obtained results and whether the gender, which plays an important part in teaching gender roles, is appropriate for children's socialization is interpreted. According to the informations obtained from the story and fairytale books, it can be said that women's professional life is presented in limited fields and their roles in their jobs are not described enough. The woman figures in the mentioned kind of books are presented as mothers at home who take care of their children. In these books, as a result of socialization, girls help their mothers in the kitchen and do the house chores while boys help their mothers do the shop ping. When the changing modern family life is taken into consideration, the books examined depicts man and woman in traditionally appropriate gender roles.