Bu araştırmada Denizli tavuklarında yetiştirme parametreleri, parametreler arası fenotipik korelasyonlar ile kafes pozisyonu ve yoğunluğunun yumurtlama döneminde stres ve performansa etkisi incelenmiştir. Araştırmanın hayvan materyalini, Denizli Tarım İl Müdürlüğü'nden alınan 20 günlük yaştaki 400 adet Denizli ırkı civciv oluşturmuştur. Civcivler, altlıklı yer bölmesinde büyüme dönemi sonuna kadar (18. hafta) toplu olarak barındırılmıştır. Civciv döneminde, çalışma sürüsü dokuzuncu haftanın sonuna kadar erkek ve dişi karışık olarak yetiştirilmiştir. Araştırmada, 10. haftadan itibaren ölçümler 263 adet dişi hayvan üzerinden yapılmıştır. Hayvanlara yem ve su serbest (ad libidum) olarak verilmiştir. Büyüme döneminde, canlı ağırlık, incik uzunluğu, yaşama gücü, yem tüketimi, yemden yararlanma oranı ve canlı ağırlık ile incik uzunluğu arası fenotipik korelasyonlar incelenmiştir. Yumurtlama döneminde (19-44 hafta), 252 adet tavuk, kafes yoğunluğu (üç, dört ve beş tavuk/kafes gözü) ve kafes pozisyonu (üst, orta, alt kat) grupları oluşturularak, Kaliforniya tipi kafes bataryaları üzerindeki kafes gözlerine (48x41x46 cm) sistematik olarak yerleştirilmiştir. Hayvanlara bu dönemde de yem ve su ad libidum verilmiştir. Araştırmada, kafes yoğunluğu ve kafes pozisyon gruplarının verim özelliklerine etkilerinin ortaya konulabilmesi amacıyla, canlı ağırlık, yem tüketimi, yemden yararlanma oranı, yumurta verimi, yumurta ağırlığı, yaşama gücü, yumurta kalite özellikleri, heterofil lenfosit oranı parametreleri ile bazı parametreler arası fenotipik korelasyonlar ele alınmıştır. Araştırmada, canlı ağırlık, incik uzunluğu, yem tüketimi, yemden yararlanma oranı bakımından kafes pozisyon grupları arasındaki farklar istatistik açıdan önemsiz, yumurta verimi ve yumurta ağırlığı bakımından kafes sıklık grupları arasındaki farklar ise istatistik açıdan önemli bulunmuştur (P<0,05, P<0,01). Buna göre, yumurta verimi ve yumurta ağırlığı üçlü sıklıkta en yüksek (sırasıyla % 52,8 ve 51,17 g), beşli sıklıkta ise en düşük (sırasıyla % 46,3 ve 50,65 g) değeri almıştır. Ortalama günlük yem tüketimi bakımından ise en yüksek değer 125,90 g ile üçlü sıklık grubunda saptanmış ve bu değer diğer sıklık gruplarındaki değerlere göre daha yüksek (P<0,05) bulunmuştur. Yemden yararlanma oranı bakımından en iyi değer 2477,44 g yem/12 adet yumurta ile üçlü grupta, en kötü değer ise 9058,36 g yem/12 adet yumurta ile beşli grupta elde edilmiştir. Yumurta ağırlığı üst konumda en yüksek (51,25 g), alt konumda ise en düşük (50,60 g) değerde saptanmıştır. Yaşama gücü, kafes pozisyon gruplarında 38, 39, 40, 41, 42 ve 44 haftalık yaş dönemleri önemli (P<0,05) bulunurken, kafes sıklık gruplarında ise 19-24 haftalık yaş dönemi hariç, tüm yaş dönemlerinde istatistiki açıdan önemli (P<0,05, P<0,01, P<0,001) bulunmuştur. Kafes pozisyonunun Haugh birimi, sarı çapı, sarı indeksi, ak ağırlığı, ak uzunluğu, ak genişliği, ak yüksekliği, ak indeksi üzerine olan etkisi ise önemli (P<0,05, P<0,01, P<0,001) çıkmıştır. Kafes sıklığının şekil indeksi, renk, kabuk ağırlığı, kabuk oranı, kabuk kalınlığı, sarı çapı, ak ağırlığı, ak genişliği üzerine etkisi önemsiz, Haugh birimi, sarı ağırlığı, sarı indeksi, ak uzunluğu, ak yüksekliği, ak indeksi üzerine olan etkisi ise önemli (P<0,01, P<0,001) bulunmuştur. Kafes pozisyonunun ve kafes sıklığının 18, 30 ve 44 haftalık yaşlarda heterofil lenfosit oranı üzerine etkisinin önemsiz olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, 20, 30 ve 40. haftalarda canlı ağırlık ile incik uzunluğu arasında istatistiki açıdan önemli (P ' 0,01) yüksek düzeyli pozitif korelasyonlar saptanmıştır. Araştırma sonunda, 30-42 haftalık yaş döneminde, yumurta ağırlığı ile sarı ağırlığı, kabuk kalınlığı, kabuk ağırlığı ve ak oranı arasında pozitif yönlü istatistiki bakımdan önemli (P ' 0,01), iç kalite özelliklerinden sarı ağırlığı ile kabuk kalınlığı, kabuk oranı ve şekil indeksi arasında ise düşük düzeyde negatif yönlü ve istatistiksel önemde olmayan fenotipik korelasyonlar hesaplanmıştır.
In this study, breeding parameters, phenotypic correlations among parameters with the effect of cage position and stocking density on stress and performance in the laying period in Denizli chickens were investigated. The material of this study was consisted of 400 20-d old Denizli breed chicks from Denizli Directorate of the Ministry of Agriculture. All chicks were housed in a pen with deep litter to the end of growth period (18 weeks). All male and female chicks were grown togather from the first period to the end of the ninth week. In the study, all measurements were performed from 263 female birds with starting from the 10th week. Water and feed were provided ad libitum. During the growth period, live weight, shank lenght, liveability, food consumption, feed convertion ratio and phenotypic correlations were investigated. In the laying period (19-44 weeks), a total of 252 Denizli breed hens were allocated to California type battery cages (48x41x46 cm) systematically to form cage density (three, four and five birds/cage) and cage position (top, middle and bottom tier level) groups. Animals were given food and water ad libidum. To make clear the influence of cage density and cage position effects on production traits; live weight, food consumption, feed convertion ratio, egg production, egg weight, liveability, egg quality traits, heterophil lenphocyte ratio and phenotypic correlations among some parameters were investigated. In the study, differences among live weight, shank lenght, food consumption, feed convertion ratio among cage position groups were found statistically non-significant, differences between egg production and egg weight among cage density groups were found statistically significant (P<0,05, P<0,01). On this occasion, egg production and egg weight were the highest in the three bird density group (% 52,8 and 51,17 g, respectively) and the lowest in the five bird density group (% 46,3 ve 50,65 g, respectively). The highest average daily food consumption was found as 125,90 g in the three bird density group and this was higher (P<0,05) than the other density groups. On this context, the best feed convertion ratio was obtained (2477,44 g food/12 eggs) from the three bird density group while the worst from the five bird group (9058,36 g food/12 eggs). Egg weight was determined as the highest (51,25 g) in the top tier while the lowest in the birds in the bottom tier (50,60 g). Liveability was found as statistically significant (P<0,05) in all cage position groups for 38, 39, 40, 41, 42 ve 44 weeks age periods while significance was detected in all cage density groups except 19-24 weeks of age (P<0,05, P<0,01, P<0,001). The effect of cage position on Haugh unit, yolk diameter, yolk index, albumin weight, albumin lenght, albumin width, albumin height, albumin index were found significant (P<0,05, P<0,01, P<0,001). The effect of cage density on shape index, yolk color, shell weight, shell ratio, shell thickness, yolk diameter, albumin weight, albumin width were found as non-significant while on Haugh unit, yolk weight, yolk index, albumin lenght, albumin height, albumin index were significant (P<0,01, P<0,001). The effect of cage density and cage position on heterofil lymphocyte ratio at 18, 30 and 44 weeks of age were non-significant. In the research, the highly positive and statistically significant (P<0,01) correlations were determined among live weight, shank lenght at 20, 30 and 40 weeks of age. At the end of the study, the positive and statistically significant (P<0,01) correlations were determined among egg weight and yolk weight, shell thickness, shell weight, albumin ratio, the lowly negative and statistically non-significant phenotypic correlations were determined among yolk weight and shell thickness, shell ratio, shape index as internal quality characterictics at 30-42 weeks.
