Karia Bölgesi'nde taş tümülüs geleneği Bodrum Yarımadası'nda özellikle de Pedasa'da yoğunlaşmaktadır. Pedasa içinde barındırdığı kalıntılar ve özellikle tümülüsleri ile Lelegler hakkında önemli veriler sağlamaktadır. Oldukça geniş bir territoriuma sahip kentte Çamtepe, Sivriçamtepe, Elmadağ, Güneybatı ve Üçerenler Nekropolleri yerleşimi çevreleyen yüksek tepelerde yerleşiktir. Yarımadanın batısında Termera dışında, Kaplandağ'da 5 tümülüs, Pedasa'da ise 77 tümülüs belgelenmiştir. Mezar odası genellikle yuvarlak krepis çevirmesinin ortasına yapılmıştır. Krepis duvarına bağlanan dromos gömü sonrasında moloz taş dolgu ile kapatılmaktadır. Pişmiş toprak lahitlerin de kullanıldığı tümülüslerde hem inhumasyon hem de kremasyon gömüler yapılmıştır. Lahitler dışında ölü hediyeleri oda zemininde gömünün durumuna göre dağılmıştır. Tümülüslerin konumları ve anıtsallıkları ile kökeni oldukça erkene uzanan ata kültüne yönelik bir dinsel kimliği de oluşturmuştur. Pedasa Tümülüsleri'ne yakın örnekler Adalar, Batı Anadolu ve Likya Bölgesi'nde bulunmaktadır. Yuvarlak mezarlar dışında Yunanistan ve Ege Adaları'nda yoğun görülen tholos mezarlar Girit ve Yunanistan'da olmakla beraber Bodrum Yarımadası'nda da aynı süreçte Müsgebi ve Çömleki Nekropolleri'nde devam etmektedir. Termera'daki tümülüsler dışında yuvarlak mezarlar formları ve yapı teknikleri ile Pedasa Tümülüsleri'ne benzemekte ve ilk örnekler olarak karşımıza çıkmaktadır. Tümülüslerin kullanım tarihi olarak Geç Protogeometrik ve Arkaik Dönem arasını önerebiliriz. Mausollos öncesinde Pedasa'da yoğunlaşan bu tümülüslerin erken örnekleri konusunda öneriler getirilemese de bu mezarların Bodrum Yarımadası'nda Mausollos öncesinde yaşayan Lelegler tarafından yerel bir anlayışın ürünü olarak ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
The recorded tumuli in the Karia are dominated mainly in the northern Karia and Bodrum peninsula especially at Pedasa. Pedasa demonstrates that the necropolis area on Çamtepe, Elmadağ, Sivriçam Tepe, Üçerenler and Southwest that all tumuli are generally located on hill tops overlooking the area. The burial chamber is generally located in the middle of the crepis wall circle. Tumuli, the opening of the outside door is connected to the crepis wall and some of the examples that are fairly well preserved we see that dromos was closed from with rubble stone. From the pieces that we found in our research, it is understood that the dead were buried in terracotta coffins. There are number ınhumasyon and cremation burials in the chamber. Almost all of the tumuli are located in Pedasa except Termera (Asarlık), six Kaplandağ on the east of the peninsula, the tumulus which is possibly a contemporary of the early fortifications of the settlement, and Kaplandağ tumulus on the east of the peninsula. The surveys we conducted up to date identified about 77 tumuli in Pedasa territorium, 5 tumuli in Kaplandağ. The relationship of Pedasa tumuli with Myceneanen graves that have the corbel vaulted round or rectangular formed burial chambers or the graves with dromos unearthed in Müsgebi and Çömlekçiköy can be explained by the fact that the Myceneanen graves were built under the same Cretan-Minoan influence. Another early example at Termera number grave circles with their form and structure transition before the Pedasa tumuli. Certainly the Lelegian peninsula had a different social, economic and belief structure before Maussollos. What is important here is that the tumulus areas are cult areas centered on the belief of deified ancestors. Pedasa tumuli researches and excavations show that before the time of Maussollos, the Lelegians created a kind of tumulus with a new synthesis of the west of Aegean on one side and Anatolia and the eastern cultures on the other side.
