EVCİL DİŞİ KEDİLERDE GONADOTROPİN SALGILATICI HORMON VE İNSAN KORİYONİK GONADOTROPİN ENJEKSİYONLARININ OVULATORİK ETKİNLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Amaç: Bu çalışmada östrüs dönemindeki evcil dişi kedilerde Gonadotropin Salgılatıcı Hormon (GnRH) ve İnsan Koriyonik Gonadotropin (hCG) enjeksiyonlarının ovulasyon indüksiyonu üzerindeki etkinliklerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntem: Çalışmada östrüs dönemindeki toplam 30 sağlıklı kedi GnRH (G; n=10), hCG (H; n=10) ve Kontrol (K; n=10) olmak üzere üç gruba ayrıldı. Ovulasyonun indüklenmesi amacıyla G grubundaki kedilere 50 µg/kedi gonadorelin, H grubundaki kedilere 250 IU/kedi hCG, K grubundaki kediler de aynı miktarlarda izotonik solüsyon enjekte edildi. Ovulasyon indüksiyonunu takiben 5–7. günlerde ovaryohisterektomi (OHE) operasyonu ile tüm kediler kısırlaştırıldı. Elde edilen ovaryum dokuları makroskobik ve histolojik olarak incelendi. Tüm kedilerden ovulasyon indüklenmeden ve OHE operasyonlarından önce kan örnekleri alınarak Progesteron (P4) düzeyleri belirlendi. Ayrıca OHE operasyonları öncesi tüm kedilerin vajinal sitolojik muayenesi yapıldı. Bulgular: Çalışmada elde edilen bulgulara göre, vajinal sitoloji sonuçlarında GnRH grubunda parabazal ve intermediyer hücrelerin baskın olduğu, yüzeysel hücre oranının düşük kaldığı gözlemlendi. hCG grubunda ise folikülogenezisin uyarıldığı ve süperfisiyal hücrelerin belirgin şekilde arttığı belirlendi. Ovaryumların makroskobik değerlendirmesinde, hCG grubundaki kedilerin %80’inde (8/10) korpus luteum (CL) varlığı tespit edilirken, GnRH grubunda bu oran %50 (5/10) olarak belirlendi. Kontrol grubunda ise yalnızca bir kedide CL gözlendi. Histolojik incelemede, hCG grubunda post ovule folikül ve CL sayılarının diğer gruplara göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu, en düşük K grubunda bulunduğu belirlendi. Ayrıca Graaf folikül sayısının da en yüksek H grubunda bulunduğu tespit edildi. Sekonder (2,23±0,16) ve antral folikül (6,08±0,32) sayıları H grubunda K grubundan (SF: 3,79±0,20; AF: 9,13±0,39) daha düşük bulunduğu gözlemlendi (P<0,001). Serum P4 düzeyleri bakımından, en yüksek değer hCG grubunda 12,8±2,06 ng/ml, GnRH grubunda 8,29±2,83 ng/ml, kontrol grubunda ise 3,24±2,05 ng/ml olarak tespit edildi. Ayrıca, CL sayısı ile P4 düzeyi arasında anlamlı düzeyde pozitif korelasyon bulundu (r=0,855; P<0,001). Sonuç: Bu çalışmanın sonuçlarına göre, östrüs dönemindeki dişi kedilerde ovulasyonun farmakolojik olarak indüklenmesinde hem hCG hem de GnRH etkili bulunmuştur. Ancak hCG’nin folikülogenezisi de uyararak E2 düzeylerini artırması, davranışsal östrüs belirtilerinde belirgin artışa yol açmış; bu durum klinik açıdan, özellikle kızgınlık davranışlarından rahatsız olan hayvan sahipleri açısından istenmeyen bir etki oluşturmuştur. Ovulasyonun biyokimyasal değerlendirilmesinde Serum P4 konsantrasyonunun güvenilir bir gösterge olabileceğini ortaya koymuştur. Bu veriler ışığında, ovulasyonun güvenli şekilde indüklenmesi gereken durumlarda hCG’nin tercih edilebileceğini, ancak östrüs baskılanmasının amaçlandığı olgularda GnRH’nin daha uygun bir seçenek olduğunu kanısına varılmıştır.