Özet:
Sönmez, E. E. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Veterinerlik İç Hastalıkları Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2025.
Amaç: Bu çalışmada, deneysel endotoksemili neonatal buzağılarda nitrik oksit metabolizmasına ilişkin plazma nitrik oksit (NO), asimetrik dimetilarjinin (ADMA), indüklenebilir nitrik oksit sentaz (iNOS), endoteliyal nitrik oksit sentaz (eNOS), arjinaz-I ve kan amonyak düzeylerinin zamana bağlı değişimlerinin araştırılması amaçlandı.
Gereç ve Yöntem: Araştırmada, 1–4 haftalık yaşta altı sağlıklı erkek Holstein buzağı kullanılmıştır. Buzağılara O111:B4 serotipli Escherichia coli kökenli lipopolisakkarit (LPS) 1 µg/kg dozunda intravenöz olarak uygulanarak endotoksemi modeli oluşturulmuştur. Kan örneklemeleri, LPS uygulaması öncesinde (0. saat) ve uygulama sonrasındaki 0,5., 1., 2., 4., 8., 12., 24. ve 48. saatlerde, toplam dokuz farklı zamanda yapıldı. Nitrik oksit metabolizmasına ilişkin parametreler uygun biyokimyasal yöntemler kullanılarak ölçüldü.
Bulgular: LPS uygulamasını takiben ortalama NO ve amonyak düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı artış gözlendi (p<0,05). NO düzeyindeki artışlar özellikle 12. ve 24. saatlerde belirginleşirken, amonyak düzeylerinde 2., 4. ve 8. saatlerde anlamlı yükselmeler saptandı. ADMA ve iNOS düzeylerinde başlangıca göre artış izlenmiş; ancak bu artışlar zamana bağlı dalgalanma göstererek istatistiksel anlam taşımamıştır. Arjinaz-I ve eNOS düzeylerinde ise erken dönemde azalma, ilerleyen saatlerde toparlanma eğilimi saptanmış, ancak bu değişiklikler de anlamlı bulunmamıştır.
Sonuç: Elde edilen bulgular, özellikle NO ve amonyak düzeylerindeki değişimlerin endotoksemi ve sepsis sürecinde önemli biyokimyasal yanıtları yansıttığını göstermektedir. Bu parametrelerin biyobelirteç potansiyelinin daha net şekilde ortaya konulabilmesi için, daha geniş örneklem grupları, farklı deneysel protokoller ve doku düzeyinde gerçekleştirilecek ileri araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Buzağı, Deneysel endotoksemi, Sepsis, Nitrik oksit
