Ebelerin İklim Değişikliği Farkındalıkları ve İklim Değişikliğinin Anne ve Yenidoğan Sağlığına Etkilerine İlişkin Görüşleri

Abstract

ÖZET EBELERİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIKLARI VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ANNE VE YENİDOĞAN SAĞLIĞINA ETKİLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Özdemir F. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2025. Amaç: Bu çalışma ebelerin iklim değişikliği farkındalıkları ve iklim değişikliğinin anne ve yenidoğan sağlığına etkilerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Araştırma, analitik-kesitsel olarak, 1 Ekim 2024 – 1 Ocak 2025 tarihleri arasında, Ankara Etlik Şehir Hastanesi ve Şereflikoçhisar Devlet Hastanesindeki çalışan 210 ebeyle gerçekleştirildi. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan tanıtıcı bilgi formu, ebelerin iklim değişikliğinin anne ve yenidoğan sağlığına etkilerine ilişkin görüşlerini değerlendiren soru formu ve İklim Değişikliği Farkındalık Ölçeği (İDFÖ) ile toplandı. Verilerin analizinde ortalama, standart sapma, sayı ve yüzdelik dağılımları, Student-t testi, varyans analizi, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. İleri analiz için Games-Howell ve Tukey testleri kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak alınmıştır. Bulgular: Çalışma kapsamındaki ebelerin yaş ortalaması 28,90±6,34 (aralık: 24-58) ve % 43,8‘i evlidir. Ebelerin % 91,0’i lisans mezunu olup % 72,9’u gelirlerinin giderlerine denk olduğunu belirtmiştir. Çalışma süresi 1-5 yıl arasında olanların oranı %76’dır. Ebelerin %75,7’si hizmet verdikleri toplumun iklim değişikliğine maruz kaldığını düşünmektedir. Ebelerin İDFÖ puan ortalamasının 219,20±22,70 olduğu bulunmuştur. Ebelerin çoğunun iklim değişikliğinin cinsel sağlık ve üreme sağlığı, anne/kadın ve yenidoğan sağlığı hizmetlerini etkilediğini, gebe bireylerin daha yüksek iklim riskleriyle karşı karşıya olduğunu, iklim krizinin sağlık alanındaki eşitsizlikleri daha da kötüleştireceğini, ebelerin bu konuda bilgi ve tavsiye sunmaya hazır ve donanımlı olması gerektiğini, aşırı sıcaklıkların ölü doğum ve erken doğum riskini artırdığını ve doğal afetlerin anne ve yenidoğan üzerinde ruhsal ve fiziksel zarar oluşturduğunu düşündükleri belirlenmiştir. Ebelerin iklim değişikliği farkındalık ix düzeyine anlamlı katkı sağlayan faktörler arasında; doğal afetlerin anne ve yenidoğan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine inanma, iklim değişikliğine ilişkin bilgi sahibi olunması gerektiği düşüncesine katılım, yerinden edilmenin refah kaybı yaratacağı yönündeki endişe, iklim krizinin sağlık eşitsizliklerini artıracağına dair inanç ve aşırı sıcaklıkların ölü doğum ve erken doğumla ilişkili olduğu görüşü yer aldığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Sonuç: Bu çalışmada, ebelerin iklim değişikliğinin kadın/yenidoğan sağlığı ile cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetleri üzerindeki etkilerine ilişkin bilgi sahibi oldukları ve iklim değişikliği konusunda orta düzeyde bir farkındalığa sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Ebelerin hizmet verdikleri toplumun iklim değişikliğinden etkilenme durumu göz önünde bulundurularak ebelik hizmetleri başta olmak üzere tüm sağlık hizmetlerinin sürdürülebilir şekilde iyileştirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, ebelerin iklim değişikliğinin cinsel sağlık ve üreme sağlığı, anne/kadın sağlığı ile yenidoğan sağlığı hizmetleri üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurarak etkili eğitim hizmetleri sunabilmeleri için gerekli eğitim olanaklarının sağlanması ve bu süreç için yeterli zaman ayrılması önem arz etmektedir.