İngiliz ve Arap Atlarında Irk, Cinsiyet, Yaş ve Yarış Tipinin; Yarış Performansı ile Kandaki Miyostatin, İrisin ve Eritropoetin Düzeyleri Üzerine Etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışma, İngiliz ve Arap atlarında ırk, cinsiyet, yaş ve yarış tipi gibi bazı biyolojik ve çevresel faktörlerin; kandaki miyostatin, irisin ve eritropoetin düzeyleri ile yarış performansı üzerindeki etkilerini saptamak amacına yönelik olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma, Türkiye Jokey Kulübü İzmir Şirinyer Hipodromu'nda düzenlenen resmi yarışlara katılan 176 yarış atı (88 İngiliz Atı, 88 Arap Atı) üzerinde yürütülmüş ve atlardan yarış öncesi alınan kan örneklerinden elde edilen serumda miyostatin, irisin ve eritropoetin düzeyleri ELISA yöntemi ile belirlenmiştir. Atların yarış performansına ilişkin veriler Türkiye Jokey Kulübü veri tabanından elde edilerek; pist tipi, pist uzunluğu, yarış yaşı, dereceye girme durumu ve mevsim faktörlerinin hız, miyostatin, irisin ve eritropoetin düzeyleri üzerine etkileri genel doğrusal model yöntemi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Bu çalışmada elde edilen bulgular, İngiliz ve Arap atları arasında yarış performansı açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunduğunu, ancak aynı ırk içerisindeki cinsiyet farklılıklarının performans üzerinde belirgin bir etki oluşturmadığını ortaya koymuştur. Pist tipinin hız faktörü üzerinde etkili olduğu; çim pistte koşan atların, kum pistte koşanlara göre daha yüksek hız değerlerine ulaştığı saptanmıştır. Miyostatin düzeyleri, dereceye giren atlarda anlamlı biçimde daha yüksek saptanmış ve bu miyokinin performansla ilişkili olabileceğine dair önemli ipuçları sunmuştur. Miyostatin ve irisin konsantrasyonlarının mevsimsel değişkenlik gösterdiği ve bu farklılıkların istatistiksel olarak anlamlı düzeyde olduğu belirlenmiştir. İrisin düzeyleri de çevresel faktörlerden etkilenmiş; özellikle çim pistte koşan atlarda daha yüksek düzeyler gözlemlenmiş ve bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Eritropoetin düzeyleri açısından gruplar arasında sayısal farklılıklar gözlense de bu farklar istatistiksel olarak anlamlılık düzeyine ulaşmamıştır. Ayrıca yarış yaşına bağlı olarak hız ve irisin düzeylerinde anlamlı farklılıklar saptanmış; miyostatin düzeylerinde ise istatistiksel anlamlılık elde edilememekle birlikte dikkat çekici sayısal farklılıklar belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışma, İngiliz ve Arap atlarında ırk, cinsiyet, yaş ve yarış tipi gibi biyolojik ve çevresel değişkenlerin yarış performansı ile kandaki miyostatin, irisin ve eritropoetin düzeylerine etkisini inceleyen özgün bir araştırmadır. Elde edilen bulgular, yaşın hız ve bazı biyobelirteç düzeyleri üzerinde anlamlı etkiler oluşturduğunu; miyostatin ve irisin düzeylerinin mevsim, pist tipi ve performans durumu gibi faktörlere duyarlı olduğunu göstermiştir. Ayrıca miyostatin ve irisin arasında anlamlı pozitif bir ilişki bulunması, bu iki myokinin egzersiz fizyolojisindeki ortak regülasyonunu düşündürmektedir. Elde edilen sonuçlar, yarış atlarının fizyolojik durumlarının daha iyi anlaşılması ve performansın biyobelirteç temelli değerlendirilmesi açısından önemli katkılar sunmaktadır. Çalışma, bu alanda Türkiye’de yapılan ilk kapsamlı araştırmalardan biri olması nedeniyle literatüre özgün değer katmaktadır. Anahtar Sözcükler: İngiliz Atı, Arap Atı, yarış performansı, hız, miyostatin, irisin, eritropoetin