KOLCABA’NIN KONFOR KURAMINA TEMELLENDİRİLMİŞ HEMŞİRELİK BAKIMININ YAŞLILARIN YAŞAM KALİTELERİ VE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ DÜZEYLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Kolcaba’nın konfor kuramına temellendirilmiş hemşirelik bakımının yaşlıların yaşam kaliteleri ve psikolojik iyi oluş düzeyleri üzerine etkisini belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışma randomize kontrollü deneysel bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini Aydın ili Efeler ilçesine bağlı olan Çeştepe ve Tepecik mahallelerinde ikamet eden 65 yaş ve üzeri 775 birey, örneklemini deney grubu 56, kontrol grubu 56 olmak üzere toplam 112 birey oluşturdu. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu, Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ile toplandı. Deney grubuna her uygulama haftada bir gün bir buçuk saat süre ile toplam 8 hafta planlandı. Her oturum ev ziyareti yoluyla ve bireysel olarak yürütüldü. Deney grubunun girişimleri tamamlandıktan sonraki 1. ay ve 3. ayda izlem ölçümleri yapıldı. Kontrol grubuna araştırma sonuna dek herhangi bir uygulama yapılmayarak ilk ölçümden sonraki 1. ay ve 3. ayda izlem ölçümleri yapıldı. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistiksel analizler normal dağılım dışı karşılaştırmalarda Mann Whitney U, Likelihood Ratio, Pearson ki-kare ve Friedman testleri kullanıldı. Başlangıç analizi olarak normal dağılım değerlendirilmesinde Kolmogorov-Smirnov testi kullanılıp; p<0.05 düzeyindeki değerler istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Araştırmanın gerçekleştirilmesi için gerekli olan etik kurul, muhtarlık, ölçek kullanım izinleri ve katılımcı yazılı onamları alındı. Bulgular: Deney ve kontrol grubundaki yaşlıların sosyodemografik özellikleri karşılaştırıldığında; kronik hastalık sahibi olma bakımından anlamlı fark olduğu, deney ve kontrol grubundaki yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam ve alt boyutları puan ortalamaları karşılaştırılmasında; eğitim öncesi fark bulunmamış olup, deney grubundaki yaşlıların eğitim sonrası 1. ölçüm otonomi alt boyutu, eğitim sonrası 1. ölçüm zevk alt boyutu, eğitim sonrası 1. ölçüm kendini gerçekleştirme alt boyutu ve eğitim sonrası 1. ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam puan ortalamalarının kontrol grubuna göre yüksek olduğu bulundu. Deney grubundaki yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam ve alt boyutları puan ortalamalarının karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm kendini gerçekleştirme alt boyutu bakımından anlamlı fark olduğu, deney grubunun eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları bakımından anlamlı fark olduğu saptandı (p<0,05). Kontrol grubundaki yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam ve alt boyutları puan ortalamalarının karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. Ölçüm Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Ölçeği toplam, kontrol, otonomi, zevk ve kendini gerçekleştirme alt boyutları puan ortalamaları bakımından anlamlı fark olduğu, kontrol grubunun eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları karşılaştırıldığında; yaşlıların eğitim öncesi, eğitim sonrası 1. ve 2. ölçüm Yaşlılarda Psikolojik İyi Oluş Ölçeği toplam puan ortalamaları bakımından anlamlı fark olduğu saptandı (p<0,05). Sonuç: Deney grubunda, eğitim sonrası yaşam kalitesi ölçeği toplam puanı ile otonomi, zevk ve kendini gerçekleştirme alt boyutlarında; ayrıca psikolojik iyi oluş ölçeği puanlarında istatistiksel olarak anlamlı artış gözlenmiştir. Kontrol grubunda da ölçüm zamanlarına göre bazı alt boyutlarda anlamlı farklılıklar saptanmış olsa da deney grubundaki artışlar daha belirgin ve anlamlı düzeydedir. Bu bulgular, verilen eğitimin yaşlı bireylerin yaşam kalitesi ve psikolojik iyi oluş düzeyleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermektedir.