Özet:
L-ARJİNİN’İN IN OVO ENJEKSİYONU VE RASYONA İLAVESİNİN ETLİK
PİLİÇLERDE BÜYÜME PERFORMANSI, GÖĞÜS ETİ KALİTESİ VE BAĞIŞIKLIK
SİSTEMİ ÜZERİNE ETKİLERİ
Karimiyan Khamseh E. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Programı, Doktora Tezi, Aydın, 2025.
Amaç: Bu çalışmada etlik piliçlerde L-arjinin (L-Arj)’in in ovo besleme (IOB) ve rasyona
ilavesinin kuluçka performansı, embriyo gelişimi, büyüme performansı, göğüs eti kalitesi ile
bazı bağışıklık parametreleri, serum trigliserit ve nitrik oksit (NO) düzeylerine etkilerinin
incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Toplam 780 kuluçkalık yumurta, Ross 308 et tipi damızlık sürüsünden
toplanarak kuluçkaya yatırıldı. Kuluçkanın 17,5. gününde yumurtaların 1/3’üne tuz ile IOB
(pozitif kontrol), sonraki 1/3 bölümüne L-Arj ile IOB uygulanmış ve kalan 1/3’üne ise IOB
uygulanmıştır (negatif kontrol). Çıkım sonrası 432 adet civciv altı gruba dağıtılmıştır.
Büyütme boyunca (47 gün), bu grupların yarısı bazal yem ile beslenmiş ve diğer yarsına L
Arj katkılı rasyon hazırlanmıştır.
Bulgular: Çalışmada, kuluçka grupları arasında kuluçka randımanı, civciv ve dalak ağırlıkları
değişmemişken, L-Arj ile IOB grubunda kalp ve bursa Fabricius ağırlıklarında artış
saptanmıştır (p<0,001). Büyüme performansı parametreleri üzerine L-Arj katkısının bazı
dönem aralıklarında etkileri önemli bulunmasına rağmen 0-47. günlerde gruplar arasında fark
gözlenmemiştir. Ölüm oranı, L-Arj ile IOB grubunda azalmıştır (p=0,0009). Kesimde,
çalışma uygulamaları oransal organ ağırlıkları ve göğüs etinin kimyasal bileşimi üzerinde
herhangi bir farklılık oluşturmazken, sıcak karkas randımanı (p<0,01), abdominal yağının
düzeyi (p<0,05), göğüs etinde 24. saatte göğüs etinin kırmızılık (a*; p<0,05), pH (p<0,001),
pişirme kaybı (p<0,01), ayrıca 48. saatteki parlaklık (L*; p<0,05) ve pH değerleri üzerine
olumlu etkileri olmuştur. Ayrıca, rasyona L-Arj ilavesi serumda trigliserit ve NO düzeylerini
artırmıştır (p<0,01). Göğüs etinde beyaz çizgi oluşumu ve şiddeti bakımından gruplar
arasında farklılık bulunmamıştır.
xi
Sonuç: Bu çalışmadan elde edilen bulgular doğrultusunda etlik genotipine ait embriyoların
gelişim ve çıkımdan sonra civcivlerin büyütme dönemlerinin her ikisinde de L-Arj katkısıyla
beslenmelerinin büyüme performansı, göğüs eti kalitesi ve bağışıklık sistemi üzerine olumlu
etkileri olduğu sonucuna varılmıştır.
