Aydın Çine İlçesi Hatalıktan Ari Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Kullanılan Kaba Yem Kaynaklarının Kalitesinin ve Süt Verimi İle Kalitesine Olan Etkilerinin Belirlenmesi

Abstract

ÖZET

AYDIN ÇİNE İLÇESİ HASTALIKTAN ARİ SÜT SIĞIRCILIĞI İŞLETMELERİNDE KULLANILAN KABA YEM KAYNAKLARININ KALİTESİNİN VE SÜT VERİMİ İLE KALİTESİNE OLAN ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ

Pekağırbaş H. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları, Doktora Tezi, Aydın, 2025. Amaç: Bu araştırma Aydın Çine İlçesinde bulunan hastalıktan ari olan süt ineği işletmelerinde kullanılan kaba yem kaynaklarının süt verimi ve kalitesine olan etkilerinin incelenmesi amacı ile yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmada hastalıktan ari olan çiftliklerde bulunan süt ineklerinden elde edilen süt materyalleri ile bu hayvanların tüketimine sunulan yonca kuru otu, mısır silajı ve TMR örnekleri toplandı. Süt örneklerinde protein ve yağ analizleri, yem örneklerinde ise kuru madde, ham protein, ham kül, ham selüloz, asit deterjan lif, nötr deterjan lif ve asit deterjan lignin analizleri yapılmıştır. Yem ve süt materyallerinin analizlerinde tanımlayıcı istatistikler ki-kare, student-t ve Mann Whitney U testleri kullanıldı. Bulgular: Çalışmada kaba yem kalitesini belirlemek amacıyla göreceli yem değeri hesaplanarak kalite standartlarına göre iyi ve orta kalite kaba yem olarak sınıflandırılmıştır. Ziyaret edilen işletmelerin büyüklükleri 59 ile 167 baş hayvan arasında değişmektedir. İşletme sahiplerinin öğrenim düzeylerinin, işletmenin kapasitesinin, işletmelerin ortalama süt verimlerinin, TMR için kullanılan mikser tiplerinin ve mısır silajı olgunlaşma süresi ile kullanım miktarları ile kaba yem kalitesi arasında anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. (P>0,05). İşletmelerdeki mısır silajlarının fiziksel değerlendirilmesinde Flieg puanı pH ve sıcaklık değerlerinin kaba yem kalitesine etki etmediği belirlenmiştir ancak mısır silajında Penn State parçacık ayırıcı 19 mm partikül boyutunda örneklerin ortalaması arasında önemli bir fark (P<0,05) olduğu bulunmuştur. TMR örneklerinde ise hiçbir partikül boyuntunda kaliteye bağlı anlamlı fark tespit edilememiştir. Mısır silajları, yonca kuru otları ve fabrika yemlerinin besin madde içeriklerinin iki kalite grubu arasında benzer özellikler taşıdığı belirlenmiştir. TMR besin madde içeriklerinde NDF, ADF ve ADL değerlerinde iyi kalite ve orta kalite kaba yem kullanan işletmeler arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. ‘Orta kalite’ grubunda lif değerleri daha yüksek olup, P değerleri sırasıyla 0,026; 0,050; 0,007’dir. Çine bölgesindeki hastalıktan ari olan işletmelerden toplanmış olan kaba yemlerin kalitesine göre analizi yapılan süt örneklerinde süt yağ oranının yemin kalitesine bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir (P<0,05). ‘İyi kalite’ yem grubunda süt yağ oranı (4,27±0,07) ‘orta kalite’ yem grubuna göre (3,54±0,09) daha yüksek bulunmuştur. Sonuç: Çalışmada Çine bölgesinde bulunan hastalıktan ari olan işletmelerdeki kaba yemlerin kalitesinin sütün yağ oranına önemli düzeyde etki ettiği belirlenmiştir (P<0,05).