Aile Sağlığı Merkezine Başvuran Yaşlı Bireylerin Beslenme Ve İştah Durumları, Biyokimyasal Bulguları ve Antropometrik Ölçümlerinin Saptanması: Iğdır İli Örneği

Abstract

ÖZET AİLE SAĞLIĞI MERKEZİNE BAŞVURAN YAŞLI BİREYLERİN BESLENME VE İŞTAH DURUMLARI, BİYOKİMYASAL BULGULARI VE ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLERİNİN SAPTANMASI: IĞDIR İLİ ÖRNEĞİ Güner, DC. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2024. Amaç: Bu araştırma, 65 yaş ve üzeri bireylerin beslenme durumlarının belirlenmesi, beslenme durumları ile sosyodemografik özellikleri, antropometrik ölçümleri(boy uzunluğu, vücut ağırlığı, beden kütle indeksi vb.) ve biyokimyasal bulguları arasındaki ilişkiyi araştırmak amacıyla yapılmıştır. Materyal ve metod: Araştırma, analitik kesitsel bir çalışma olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Iğdır il merkezinde bulunan 9 ASM’ye kayıtlı araştırma kriterlerine uyan 65 yaş ve üzeri yaşlı bireyler oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğünü belirlemek için daha önce yapılmış benzer çalışmalar temel alınarak evreni belli olmayan örneklem hesaplamasına göre %5 yanılma payı ve 0,05 örnekleme hatası ile en az 320 kişi olması hesaplanmıştır(N=320). Araştırmaya toplamda 65 yaş ve üzeri 331 gönüllü birey katılmıştır. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından bireylerle yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında, araştırmacı tarafından oluşturulan sosyodemografik özellikler, antropometrik özellikler, biyokimyasal bulgular, genel sağlık soruları ve beslenme alışkanlıkları ile ilgili bilgileri içeren ‘‘Anket Formu’’, ‘Besin Tüketim Sıklığı Formu’’ ve beslenme durumunu tarama amacıyla ‘’SNAQ65+ tarama testi’’ kullanılmıştır. Veriler SPSS Statistics v.22 programı ile analiz edilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan yaşlı bireylerin yaş ortalaması 71 yıl, çoğunlukla erkek, evli, il merkezinde eşi ile yalnız yaşayan, okur-yazar olmayan, sosyal güvencesi olan ancak çalışmayan, sigara ve alkol kullanmadıkları belirlenmiştir. Bireylerin SNAQ65+ tarama testine verdikleri cevaplara göre kadınların %25,5’i kötü beslenme riski altında ve %9,1’i kötü beslenmiş, erkeklerin %20,5’i kötü beslenme riski altında ve %9,6’sı kötü beslendikleri tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan kadınların erkeklere kıyasla total kolesterol, trigliserid, LDL-K düzeyleri anlamlı bir şekilde daha yüksektir (sırasıyla p=0,017; p=0,019; p=0,009). Ancak HDL-K, açlık kan şekeri, demir ve vitamin B12 cinsiyete göre anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). Sonuç: Çalışmamıza katılan yaşlı bireylerin yaklaşık olarak %33’ü kötü beslenme riski altında veya kötü beslenmiş olduğu görülmüştür. Ayrıca %3,6’sı malnütrisyon riski altındadır. Yaşlı bireylerde, erken dönemde tanı için yaşam tarzılarına uygun malnütrisyon tarama testleri seçilip düzenli tekrarlar sağlanarak izlem yapılmalıdır. Anahtar Kelimeler: Antropometrik Ölçümler, Beslenme Durumu, Biyokimyasal Bulgular, Malnütrisyon, Yaşlılar