Deneysel Endotoksemili Buzağılarda İntestinal Biyobelirteçlerin Değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Buzağılarda deneysel endotoksemi sürecinde intestinal biyobelirteçler kapsamında sitrulin, intestinal yağ asidi bağlayıcı protein (iFABP), zonulin konsantrasyonları ve intestinal alkalin fosfataz (IAP) aktivitesindeki değişimlerin belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Çalışmanın hayvan materyalini 1-4 haftalık yaşlar arasında 6 sağlıklı Holstein ırkı erkek buzağı oluşturdu. Endotoksemi oluşturmak için E. coli 0111:B4; Sigma, lipopolisakkarit 1 µg/kg dozda, 100 ml %0,9’luk NaCl solüsyonu içinde çözdürülerek, intravenöz yolla 5 dakika içinde uygulandı. Buzağıların uygulama öncesi (0. saat) ve uygulama sonrası 0,5, 1, 2, 4, 8, 12, 24 ve 48. saatlerde kan alındı. Klinik muayene kapsamında vücudun tutuluşu, deri elastikiyeti, mukoz membranlar, kapiller dolum zamanı, göz küresinin orbita çukurluğundaki konumu, kalp ve solunum frekansı, vücut sıcaklığı, emme refleksi, mental refleks, ayağa kalkabilme durumu, dışkı karakteri değerlendirildi. Laboratuvar analizler kapsamında tam kan sayımı, kan gazları, rutin serum biyokimya testlerine ek olarak sitokinler (interleukin 1-β, interleukin 6, Tümör nekroz faktör-alfa), akut faz proteinleri (serum amiloid A, haptoglobin) değerlendirildi. İntestinal biyobelirteç olarak sitrulin, iFABP, zonulin konsantrasyonları ve IAP aktivitesi belirlendi. Bulgular: Buzağıların klinik skorlamaları zamana göre değerlendirildiğinde değişikliklerin daha çok 30. dakika ve 4. saat arasında gerçekleştiği ve genel olarak 12. saat itibariyle normal değerlere yaklaştığı gözlendi (p<0,05). Vital parametrelerde vücut sıcaklığı, solunum ve kalp frekanslarında 0. saate göre farklı zamanlarda anlamlı yükselmeler belirlendi (p<0,05). Hematolojik değerlendirmeler kapsamında WBC ve PLT sayılarında 0. saate göre farklı saatlerde anlamlı azalmalar bulundu (p<0,001). Kan gazları ve elektrolit parametrelerinde zamana göre değişiklikler izlenmekle birlikte, yalnızca laktat konsantrasyonundaki farklılıklar anlamlılık gösterdi (p<0,01). Rutin biyokimyasal testler kapsamında glukoz ve üre konsantrasyonlarında, AST, ALP enzim aktivitelerinde farklı zamanlarda anlamlı değişiklikler belirlendi (p<0,01). Akut faz proteinleri değerlendirildiğinde serum amiloid A düzeylerinde zamana göre farklılıklarda önem belirlenemezken, haptoglobin konsantrasyonu 2, 8, 12 ve 24. saatlerde 0. saate göre yüksek bulundu (p<0,01). İntestinal biyobelirteçler kapsamında sitrulin konsantrasyonu başlangıç (0. saat) değeri ile karşılaştırıldığında 30. dakikadan itibaren anlamlı düşük bulundu (p<0,05). Ortalama iFABP konsantrasyonu zamana göre değerlendirildiğinde 1, 12, 24. saatlerdeki değişimler 0. saate göre anlamlı yüksekti (p<0,01). Zamana göre değişiklikler belirlenmekle birlikte IAP ve zonulin konsantrasyonlarındaki farklılıklar istatistiksel anlam göstermedi. Sonuç: Endotoksemi sürecinde başlangıç değerlerine göre sitrulin konsantrasyonlarının belirgin olarak azaldığı, iFABP konsantrasyonunda farklı saatlerde artış olduğu görüldü. Zamana göre değişiklikler belirlenmekle birlikte IAP, zonulin konsantrasyonlarındaki farklılıklar istatistiksel anlam göstermedi. Elde edilen sonuçlar temelinde bağırsak hasarı ya da sepsisle seyreden buzağı hastalıklarında intestinal hasarın değerlendirildiği daha geniş popülasyonları içeren yeni çalışmaların gerçekleştirilmesinin faydalı olabileceği düşünülmektedir.