Farklı Yoğunluğa Sahip Klorheksidin Solüsyonlarının Periferik Venöz Kateter İlişkili Enfeksiyonları Önlemede Etkisi

Abstract

ÖZET

FARKLI YOĞUNLUĞA SAHİP KLORHEKSİDİN SOLÜSYONLARININ PERİFERİK VENÖZ KATETER İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLARI ÖNLEMEDE ETKİSİ

Cihanger F. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2023. Amaç: Bu araştırma, periferik venöz kateter ilişkili enfeksiyonları önlemede farklı yoğunluğa sahip klorheksidin glukonat solüsyonlarının antiseptik etkilerinin karşılaştırılması amacıyla randomize kontrollü, çift kör, deneysel olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Nisan 2022-Nisan 2023 tarihleri arasında T.C. Sağlık Bakanlığı Nazilli Devlet Hastanesi Anestezi ve Reanimasyon Yoğun Bakım Ünitesi’nde yatan ve araştırma kriterlerine uyan 96 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Dahil edilme kriterlerini taşıyan hastalar; birinci grup (%1 klorheksidin glukonat), ikinci grup (%2 klorheksidin glukonat), üçüncü grup (%4 klorheksidin glukonat) ve dördüncü grup (%70 izo-propil alkol) olacak şekilde randomize edilerek gruplara ayrılmıştır. Verilerin toplanmasında hasta ile ilgili tanıtıcı bilgileri içeren “Hasta Tanıtım Formu”, kateterizasyon ile ilgili bilgileri içeren “Kateter Bilgi Formu” ve kateter enfeksiyonu izlemine ait bilgileri içeren “Gözlem Takip Formu” kullanılmıştır. Hastalardan periferik venöz kateter girişimi öncesinde kateterin uygulanacağı cilt üzerinden sürüntü örneği alınmış, gruplarına uygun şekilde antiseptik solüsyonlar uygulandıktan sonra, uygulama protokolü doğrultusunda periferik venöz kateterizasyon uygulanmış, girişim sonrası 1. ve 96. saatte tekrar cilt sürüntüsü örnekleri alınarak mikrobiyolojik değerlendirme yapılmıştır. Bulgular: Araştırma kapsamına alınan hastaların yaş ortalamaları 69,57±14,27 olup %65,6’sı erkektir. Hastalardan alınan cilt sürüntülerinde, 1. saatte %1 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların %26,1’inde, %2 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların %13’ünde, %4 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların %8,7’sinde ve %70 alkol uygulanan hastaların %29,6’sında üreme olduğu saptanmıştır. 96. saatteki cilt sürüntüleri incelendiğinde ise; %1 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların %20’sinde, %2 klorheksidin glukonat uygulanan

hastaların %9,5’inde, %4 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların %13,6’sında üreme olduğu ve %70 alkol uygulanan hastaların %58,3’ünde üreme olduğu tespit edilmiştir. Gruplar ile 96. saatteki mikrobiyal üreme arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (p<0,05). Periferik venöz kateter uygulaması öncesinde üremenin pozitif olduğu hastalarda mikrobiyal üremenin %98,7’ünü Gram (+) ve %1,3’ünü Gram (-) bakteriler oluşturmaktadır. Hastaların periferik venöz kateter uygulaması sonrası yapılan mikrobiyolojik değerlendirmeleri incelendiğinde; 1. saatte %1 klorheksidin glukonat, %2 klorheksidin glukonat ve %4 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların tamamında Gram (+), %70 alkol uygulanan hastaların ise %87,5’inde Gram (+) ve %12,5’inde Gram (-) bakteriler tespit edilmiştir. 96. saatteki cilt sürüntüleri incelendiğinde ise; %1 klorheksidin glukonat, %2 klorheksidin glukonat ve %70 alkol uygulanan hastaların tamamında Gram (+), %4 klorheksidin glukonat uygulanan hastaların ise %66,7’sinde Gram (+) ve %33,3’ünde Gram (- ) bakteriler saptanmıştır. Gruplar ile mikrobiyal üreme türleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Sonuç: Farklı yoğunluğa sahip klorheksidin glukonat solüsyonlarının (%1, %2, %4) periferik venöz kateter ilişkili enfeksiyonları önlemede %70 alkol solüsyonuna göre daha etkili olduğu ve %2 yoğunluktaki klorheksidin glukonatın cilt asepsisini sağlamada en etkili antiseptik solüsyon olduğu sonucuna varılmıştır. Bu doğrultuda periferik venöz kateter ilişkili enfeksiyonları önlemek amacıyla cilt antisepsisinin %2 klorheksidin glukonat ile yapılması önerilmektedir.