Mekanik Ventilatöre Bağlı ve Spontan Solunum Yapan Hastalarda Koruyucu Yatış Pozisyonlarının Hemodinamik Parametrelere Etkisi

Abstract

MEKANİK VENTİLATÖRE BAĞLI VE SPONTAN SOLUNUM YAPAN HASTALARDA KORUYUCU YATIŞ POZİSYONLARININ HEMODİNAMİK PARAMETRELERE ETKİSİ Korkaya Ö. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2023. Amaç: Araştırma mekanik ventilatöre (MV) bağlı ve spontan solunum yapan hastalarda koruyucu yatış pozisyonlarının hemodinamik parametrelere etkisini incelemek amacı ile yapıldı. Gereç ve Yöntem: Araştırma, tek gruplu son test tasarımlı yarı deneysel olarak, 15.11.2021- 15.05.2022 tarihleri arasında, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hastanesi’nin Dahiliye Yoğun Bakım (YB) Ünitesi’nde yapıldı. Araştırmanın örneklemini YB ‘da yatan MV bağlı (n=30) ve spontan solunum yapan (n=30) hastalar oluşturdu. Veriler, hasta tanıtım formu ve hemodinamik parametreler izlem formu ile toplandı. Hastalara 3 gün 09-17 saatleri arasında 2 saatte bir sağ lateral, semi Fowler’s, sol lateral ve supine pozisyonları uygulandı ve sonrasında 10. dakikada, 1. saatte ve 2. saatte nabız hızı, solunum sayısı, sistolik kan basıncı (SKB), diastolik kan basıncı (DKB) ve oksijen satürasyonu (SpO₂) ölçüldü. Veriler analizinde sayı, aritmetik ortalama, standart sapma, ki-kare, bağımsız gruplarda t testi ve tek yönlü ANOVA testi kullanıldı. Bulgular: Çalışmamızda MV’ye bağlı hastaların yaş ortalaması 69,33±9,50 olup, %56,7’si erkek, çoğu (%60) hipertansiyon hastasıdır. Spontan solunum yapan hastaların yaş ortalaması 70,03±14,75 olup, %53,3’ü kadın, çoğu (%46,7) hipertansiyon hastasıdır. Hem MV’ye bağlı hem de spontan solunum yapan hastaların pozisyon değişikliklerinin farklı sürelerinde karşılaştırılan nabız hızı ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). Spontan solunum yapan hastalarda 2. gün sağ lateral pozisyonunun 1 saatinde ölçülen SKB ortalamasının diğer pozisyonlardaki SKB ortalamalarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede azaldığı belirlenirken (p<0.05), MV’ye bağlı hastaların farklı pozisyonlardaki SKB ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). Spontan solunum yapan hastalarda 2. gün semi Fowler’s pozisyonunun 1. saatinde ölçülen DKB ortalaması, diğer x pozisyonlardaki DKB ortalamalarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde arttığı belirlenirken (p<0.05), MV’ye bağlı hastaların farklı pozisyonlardaki DKB ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark belirlenmedi (p>0.05). Spontan solunum yapan hastalarda 3. gün semi Fowler’s pozisyonunun 1. saatinde ölçülen solunum sayısı ortalamasının diğer pozisyonlardaki solunum sayısı ortalamalarına göre istatistiksel olarak anlamlı derecede arttığı saptanırken (p<0.05), MV’ye bağlı hastaların farklı pozisyonlardaki solunum sayısı ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı (p>0.05). MV’ye bağlı hastalarda 3. gün sağ lateral pozisyonunun 10. dakikasında ölçülen SpO₂ ortalamasının diğer pozisyonlarındaki değerlere göre istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenirken (p<0.05), spontan solunum hastaların farklı pozisyonlarında SpO₂ ortalamalarının istatistiksel olarak değişmediği belirlendi (p>0.05). Sonuç: Hastalara uygulanan pozisyonların nabız hızını değiştirmediği, spontan solunum yapan hastalarda SKB’nın sağ lateral pozisyonda, DKB ve solunum sayısının semi Fowler’s pozisyonunda değiştiği, MV’ye bağlı hastalarda SpO₂ değerinin sağ lateral pozisyonunda değiştiği, ancak bu değişimlerin süreklilik göstermediği sonucuna ulaşıldı.