PERİNATAL DÖNEM COVID-19 KORKU ÖLÇEĞİNİN (EMC 19-9) TÜRKÇE GEÇERLİK, GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI VE COVID-19 KORKUSUNUN GEBELİKTE SAĞLIKLI YAŞAM DAVRANIŞLARI İLE İLİŞKİSİ

Abstract

Amaç: Bu araştırma Perinatal Dönem COVID-19 Korku Ölçeğinin (EMC 19-9) gebelerde Türkçe geçerlik güvenirliğini test etmek ve COVID-19 korkusunun gebelerde sağlıklı yaşam davranışları ile ilişkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, metodolojik ve analitik-kesitsel tipte olup, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi ve Isparta Şehir Hastanesi’nde Eylül 2021-Ağustos 2023 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, hastaneye gebelik izlemi için başvuran kadınlar, örneklemini ise evrenden gelişigüzel örnekleme ile seçilen, ölçek geçerlik-güvenirliği için 100, analitik-kesitsel çalışma için 450 gebe oluşturmuştur. Veriler, kişisel bilgi formu, Perinatal Dönem COVID-19 Korku Ölçeği ve Gebelikte Sağlıklı Yaşam Davranışları Ölçeği ile toplanmıştır. Perinatal Dönem COVID-19 Korku Ölçeği Türkçeye çevrilmiş, kapsam geçerliliği, yapı geçerliliği ve güvenirliği PASW 22 ve AMOS 21 programları kullanılarak yapılmıştır. Elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde) ile ifade edilmiş, tek yönlü varyans, Kuruskal Wallis ve korelasyon analizleri kullanılarak test edilmiştir. Bulgular: Perinatal dönem COVID-19 Korku Ölçeği’nin geçerlik güvenirlik çalışmasında; kapsam geçerlik indeksi 0,997, faktör analizinde toplam varyansı 55,069, Cronbach’s alpha katsayısı 0,896, iki yarıya bölme analizinde Spearman Brown katsayısı 0,956, test-tekrar test ölçümünde korelasyon değeri r=0,543 (p<0,05) olarak hesaplanmıştır. Tüm maddelerin madde-toplam test korelasyon değerleri 0,370–0,713 arasında değişkenlik göstermiştir. Uyum indekslerinden artan uyum indeksi =0,938, uyum iyiliği indeksi =0,883, karşılaştırılmalı uyum iyiliği indeksi =0,936, Normlaştırılmamış Uyum İndeksi =0,896, Normlaştırılmış Uyum İndeksi =0,904, Yaklaşık Hataların Ortalama Karekökü =0,128 olarak hesaplanmıştır. Perinatal dönem COVID-19 korkusu ile gebelikte sağlıklı yaşam davranışları arasındaki ilişkinin belirlendiği ikinci aşamada perinatal dönem COVID-19 korku ölçeği puan ortalaması 21,10±8,98, sağlıklı yaşam davranışları ölçeği puan ortalaması 114,74±14,59 olarak belirlenmiştir. Perinatal dönem COVID-19 korku ölçeği puanları ile gebelikte sağlıklı yaşam davranışları ölçeği toplam (r=-0,038, p>0,05) ve alt ölçekleri olan gebelik sorumluluğu (r=-0,023, p>0,05), hijyen (r=-0,004, p>0,05), beslenme (-0,053, p>0,05), fiziksel aktivite (r=-0,045, p>0,05), seyahat (r=0,007, p>0,05) ve gebeliği kabullenme (r=-0,057, p>0,05) puanları arasında istatistiksel ilişki saptanmamıştır. Sadece üçüncü trimesterdeki gebelerin perinatal dönem COVID-19 korku ölçeği puanları ile gebelikte sağlıklı yaşam davranışları ölçeğinin alt ölçeklerinden beslenme (r=-0,185, p<0,05), fiziksel aktivite (r=-0,175, p<0,05) ve gebeliği kabullenme (r=-0,176, p<0,05) puanları arasında negatif yönde, zayıf düzeyde istatistiksel ilişki olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışmada Perinatal Dönem COVID-19 Korku Ölçeği Türkçe versiyonunun gebelerde geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu, COVID-19 korkusunun gebelerde sağlıklı yaşam davranışları ile ilişkisinin olmadığı, sadece üçüncü trimesterdeki gebelerde COVID-19 korkusu arttıkça beslenme, fiziksel aktivite ve gebeliği kabullenmenin azalacağı sonucuna ulaşılmıştır.