Buzağılarda Norovirus Enfeksiyonunun Virolojik Olarak Araştırılması

Abstract

ÖZET

BUZAĞILARDA NOROVİRUS ENFEKSİYONUNUN VİROLOJİK OLARAK

ARAŞTIRILMASI

Aydın Dönmez T. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Viroloji (Veteriner) Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2023. Amaç: Bovine Norovirus (BNoV) ve Bovine Nebovirus (BNeV), birlikte Bovine Enteric Calicivirus (BEC) olarak isimlendirilir. BEC’ler buzağılarda duodenum ve jejenum villöz epitel hücrelerini etkileyerek hemorajik olmayan enterit, diyare, iştahsızlık, anoreksi ve malabsorpsiyon gibi semptomlara sebep olur. Fekal-oral yolla bulaşan bu viruslar genellikle mix enfeksiyon şeklinde seyreder. Buzağı ishalleri gelişim geriliği, bu eksikliği kapatmak için kullanılan tamamlayacı yemler, ölüm ve ilerleyen dönemde düşük süt verimi gibi ciddi ekonomik kayıplara neden olur. Bu çalışmada, Aksaray ve Aydın illerinde bulunan ve ishal vakaları görülen sığırlarda (BNoV) ve BNeV enfeksiyonlarının moleküler virolojik olarak araştırılması amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra hastalığın görülmesinde yaş, cinsiyet, ırk faktörlerinin etkileri araştırılmıştır. Gereç ve Yöntem: Aksaray ve Aydın illerinde sığır yetiştiriciliği yapan küçük aile işletmeleri ve entansif işletmelerdeki ishal klinik belirtisi olan buzağılar ve 1 yaş üstü sığırlardan toplam 103 adet dışkı örneği alındı. Aksaray ilindeki buzağılardan 71 örnek alınırken, Aydın ilinde ise ishal vakalarının gözlendiği bir organize süt sığırcılığı işletmesinden bir yaş altı ve bir yaş üstü

sığırlardan 32 örnek alındı. Alınan örnekler, virusların RdRp bölgelerini hedef alan nested RT- PCR yöntemi ile test edildi. Pozitiflik tespit edilen örnekler arasından seçilen 8 örneğin PCR

ürününün Sanger yöntemi ile kısmi RdRp bölgesinin dizi analizleri yapıldı. Bulgular: Nested RT-PCR yöntemi ile test edilen toplam 103 örneğin 26 tanesi (%26,2) BNoV yönünden, 2 tanesi (%1,9) BNeV yönünden pozitif bulundu. Aksaray ilinden toplanan 71 örnekten 3 tanesi (%4,3) BNoV yönünden, 2 tanesi (%2,9) BNeV yönünden pozitif tespit edildi. Aydın ilinden alınan 32 örneğin 23 adedinin (%71,8) BNoV yönünden pozitif olduğu saptandı. Aksaray ilinde tespit edilen BNoV ve BNeV pozitif örneklerin dizi analizi sonucu, sırasıyla BNoV GIII-genotip I ve BNeV Nebraska grubunda olduğu belirlendi. Aydın ilinde bulunan

xiii BNoV pozitif örneklerin ise GIII.2 grubunda olduğu belirlendi. İstatistik analizleri ile yaş, cinsiyet, ırk yönünden enfeksiyon oranları incelendiğinde, 6 aydan büyük hayvanlarda ve dişilerde BNoV enfeksiyon oranının arttığı, ırklar arasında ise anlamlı bir farklılık tespit edildi. Sonuç: Aksaray ve Aydın illerinde sırasıyla BNoV’nin GIII-1 ve GIII-2 genotipleri tespit edilmiştir. Ayrıca, çalışmada buzağıların bir enfeksiyonu olarak kabul edilen BNoV enfeksiyonu için, ırklar arasında duyarlılık farklarının olabileceği, dişilerde daha sık görülebileceği ve virus, konakçı ve çevre faktörlerine bağlı olarak her yaştaki hayvanlarda rastlanabileceği, gözlenmiştir. Çalışma ve literatür verileri, BNoV enfeksiyonlarının her geçen gün daha sık görüldüğünü ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği için önemli bir potansiyel tehlike olabileceği kanısını desteklemektedir. İshal vakalarında BEC enfeksiyonlarının göz ardı edilmemesi gerektiği ve bu enfeksiyonlara karşı önlemlerin alınması ve mücadele stratejilerinin geliştirilmesinin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu virusların diğer enfeksiyöz ajanlarla birlikte bulunduğu durumlarda daha kolay yayılma ve daha şiddetli seyretme ihtimali olduğundan dolayı çiftliklerde bakım ve hijyen koşullarına dikkat edilmesi önerilebilir.