YETİŞKİN BİREYLERİN GIDA OKURYAZARLIĞI DÜZEYLERİ İLE SAĞLIKLI BESLENMEYE İLİŞKİN TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

Amaç: Araştırmanın amacı yetişkin bireylerin gıda okuryazarlık düzeylerini ve sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarını ve aralarındaki ilişkiyi belirlemektir. Gereç ve Yöntem: Kesitsel türde olan bu araştırma, kartopu örneklem yöntemi ile 18-65 yaş arasındaki 283 erkek ve 344 kadın olmak üzere toplam 627 yetişkin bireyin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında çevrimiçi bir anket formu (Google Forms) kullanılmıştır. Araştırmaya ait veriler Ağustos 2022- Mayıs 2023 tarihleri arasında e-anket yöntemiyle toplanmıştır. Araştırmanın verileri 3 ana bölümden (sosyo-demogrofik özellikler, antropometrik ölçümler ve sağlık öyküleri ile beslenme alışkanlıklarına ait sorular, sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği ve algılanan gıda okuryazarlığı ölçeğine ait sorular) oluşmaktadır. Bu araştırmanın uygulanması Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan kadınların (n:344; 77,44±10,44) SBİTÖ puanı erkeklere (n:283; 73,31±10,15) göre yüksek bulunmuş ve anlamlı fark tespit edilmiştir (p<0,001). BKİ’ye göre normal kilolu bireyler (76,97±10,28) ile fazla kilolu bireyler (74,03±10,61) arasında SBİTÖ puanları açısından fark tespit edilmiştir (p<0,01). Araştırmadaki katılımcıların yüksek düzeyde sağlıklı beslenmeye ilişkin tutuma sahip olduğu belirlenmiştir. Cinsiyete göre gıda okuryazarlığı düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmiş ve kadın katılımcıların puanı (101,29±14,18) erkek katılımcıların puanından (93,96±13,29) yüksek bulunmuştur (p<0,001). BKİ sınıflandırmasına göre, normal kilolu katılımcıların gıda okuryazarlığı puanı (99,74±14,00) obez katılımcılara (92,80±13,56) göre daha yüksek bulunmuştur. Toplam algılanan gıda okuryazarlığı ölçeği puan ortalaması 97,98± 14,22 olarak bulunmuştur. Sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumu yüksek olan bireylerin, gıda okuryazarlığı da yüksek olarak bulunmuştur (p<0,001). Katılımcıların, sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeği puanları ile algılanan gıda okuryazarlığı ölçeği puanları arasında orta düzeyde ilişki tespit edilmiştir (r=0,428, p<0,001). Sonuç: Bu araştırmada, yetişkin bireylerin gıda okuryazarlığı düzeylerinin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar üzerinde etkili olduğu ve her iki ölçek arasında anlamlı düzeyde ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Cinsiyet, eğitim düzeyi, diyet öyküsü, BKİ grupları, beslenme bilgisi kaynakları, düzenli fiziksel aktivite yapma durumu ve etiket okuma sıklığı açısından hem sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar hem de gıda okuryazarlığı düzeyleri açısından katılımcılar arasında anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir.