Özet:
ALZHEİMER TİPİ DEMANS İLE BDNF (BEYİN KAYNAKLI NÖROTROFİK FAKTÖR) GENİNİ DÜZENLEYEN MİKRORNA POLİMORFİZMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI
Tuna A. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Moleküler Biyoteknoloji Programı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2023.
Amaç: Alzheimer tipi demans, nöron kaybı ve defektleriyle ilişkili bir nörodejeneratif hastalıktır. BDNF (Beyin Kaynaklı Nörotrofik Faktör), nöronların hayatta kalması ve fonksiyonu için önemlidir ve Alzheimer dahil nörodejeneratif hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. MikroRNA'lar (miRNA'lar), BDNF genide dahil gen ekspresyonunun düzenlenmesinde hayati bir rol oynayan küçük, kodlayıcı olmayan RNA molekülleridir. Biriken veriler, BDNF sentezinin miRNA'lardan etkilenebileceğini, aslında BDNF ve miRNA'lar arasında düzenleyici bir negatif geri besleme döngüsü olduğunu göstermektedir. Bu açıdan araştırmamızda, Alzheimer tipi demans hastalarında BDNF genini düzenleyen miRNA polimorfizmlerinin araştırılması amaçlanmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya Aydın Devlet Hastanesi Psikiyatri polikliniğine başvuran 70 Alzheimer Tipi Demans hastası ile yine Psikiyatri polikliniğine başvuran ve Alzheimer tipi Demans ile başka nörodejeneratif hastalığı bulunmayan aynı yaş grubunda 70 sağlıklı birey dahil edildi. Çalışmada, Entegre Akışkan Devre (IFC) tabanlı bir BioMark teknolojisi kullanılarak nanolitre hacimlerinde reaktiflerle genotipleme yapıldı. Fluidigm tarafından geliştirilen SNPType Paneli, hasta ve kontrol grubumuzun DNA örnekleri üzerinde 5 ilişkili miRNA bölgesini incelemek için kullanıldı.
Bulgular: Alzheimer tipi demans ve kontrol grupları arasında cinsiyet ve yaş bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı. Alzheimer tipi demans grubu ile kontrol grubunun karşılaştırılması sonucu miR-206, miR-30e, miR-26b polimorfizmlerinin genotip dağılımında ve miR-30e ve miR-206 polimorfizmlerinin allel frekanslarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar görüldü (p <0,05).
Sonuç: Araştırmamızın potansiyel sonuçları, Alzheimer tipi demansın mekanizmalarını anlamaya yönelik bilgi sağlayabilir ve miRNA polimorfizmlerini biyobelirteç olarak kullanarak Alzheimer predispoziyonu belirleme ve demans alt tiplerini ayırt etme konusunda katkıda bulunabilir. Ayrıca, miRNA'lar ve BDNF arasındaki ilişkinin terapötik etkilerini araştırarak Alzheimer hastalığına profilaktik etkili hedefli tedaviler geliştirilebilir.
