KORONER ARTER BAYPAS GREFT CERRAHİSİ TABURCULUK EĞİTİMİNDE KULLANILAN EĞİTİM KİTAPÇIĞI VE MOBİL UYGULAMANIN HASTALARIN TABURCULUĞA HAZIR OLUŞLUK VE ÖZ-ETKİLİLİK ÜZERİNE ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Amaç: Koroner arter baypas greft cerrahisi taburculuk eğitiminde kullanılan eğitim kitapçığı ve mobil uygulamanın hastaların taburculuğa hazır oluşluk ve öz-etkililik üzerine etkisinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma, Ekim 2019- 1 Mart 2022 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin kalp ve damar cerrahisi kliniğinde ilk kez koroner arter baypas greft cerrahisi geçirmiş hastalarla yürütüldü. Örneklem büyüklüğü, “G. Power-3.1.9.2” paket programı ile etki büyüklüğü (d) 0,40; alfa değeri (α) 0,05 ve güç (1-β) 0,80 alınarak yapılan hesaplamada her bir gruba 24’er olmak üzere, toplam 72 hasta alındı. Çalışma, kontrol grubu (klinikte standart taburculuk eğitimi alan), çalışma grubu 1 (eğitim kitapçığı ile eğitim alan) ve çalışma grubu 2 (mobil uygulama ile eğitim alan) olmak üzere üç ayrı grup ile gerçekleştirildi. Tüm hastalar için ameliyattan bir gün önce “Hasta Tanıtım Formu” dolduruldu ve hastaların taburcu olacağı gün “Ameliyat Sonrası Hasta İzlem Formu”, “Taburcu Olmaya Hazır Olma Ölçeği” ve “Barnason Etkililik Beklenti Ölçeği (BEBÖ)’nin Kardiyak Cerrahi Versiyonu” yüzyüze teknik ile uygulandı. Ayrıca taburculuktan bir ay sonra tüm hastalara telefon ile ulaşılarak “BEBÖ” ve “Taburculuk Sonrası İzlem Formu” uygulanarak izlem tamamlandı. Çalışma grubu 1 ve 2’de yer alan hastalarda taburculuk günü “Eğitim Materyali Değerlendirme Formu” ile materyaller değerlendirildi. Mobil uygulamanın kullanılabilirliği Sistem Kullanılabilirlik Ölçeği ve tavsiye edilme durumu NET tavsiye skoru ile değerlendirildi. Kontrol grubunda yer alan hastalara, araştırmacı tarafından eğitim verilmezken; çalışma grubu 1’de yer alan hastalara uzman görüşü alınarak hazırlanan eğitim kitapçığı ile; çalışma grubu 2’de yer alan hastalara ise tablete entegre edilmiş mobil uygulama aracılığıyla taburculuk eğitimi verildi. Mobil uygulama içinde yer alan eğitim, çalışma grubu 1 için hazırlanan eğitim kitapçığı metni doğrultusunda videolara dönüştürüldü ve içerik zenginleştirildi. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotlar (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma) kullanıldı. Veriler, tek yönlü varyans analizi, Bonferroni testi, Paired t testi, Pearson korelasyon ve ki-kare testi ile IBM SPSS Statistics 25.0 paket programı kullanılarak analiz edildi. Tüm analizlerde anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alındı. Bulgular: Kontrol, çalışma grubu 1 ve çalışma grubu 2’de yer alan hastaların taburculuğa hazır olma ölçeği toplam puan ortalamaları sırasıyla 7,34±1,39; 8,68±1,01; 8,65±0,97 (p=0,000) olarak bulundu. Kontrol, çalışma grubu 1 ve çalışma grubu 2’de yer alan hastaların taburculuğa hazır olma ölçeği puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu (p<0,05) ve bu farkın çalışma grubu 1 ve çalışma grubu 2’den kaynaklandığı görüldü. Kontrol, çalışma grubu 1 ve çalışma grubu 2’de yer alan hastaların BEBÖ taburculuk sırası toplam puan ortalamaları sırasıyla 40,29±7,00; 47,33±8,52; 49,91±5,33 (p=0,000) olarak bulundu. BEBÖ taburculuk sırası toplam puan ortalamaları yönünden gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu (p<0,05) ve bu farkın çalışma grubu 1 ve çalışma grubu 2’den kaynaklandığı görüldü. Ancak, çalışma grubu 1 ve 2 arasında taburculuğa hazır oluşluk ve öz-etkililik yönünden istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı. Tüm gruplarda, taburculuğa hazır olma ölçeği ile taburculuk sırası ve sonrası birinci ay öz-etkililik toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve orta düzey bir ilişki bulundu. Çalışma grubu 2’de yer alan hastaların taburculuk sonrası ilk bir ay içinde sorun yaşama oranı kontrol ve çalışma grubu 1’den daha düşük bulundu. Çalışma grubu 2’de yer alan hastaların eğitim amacıyla kullandığı mobil uygulamanın kullanılabilirliği ve tavsiye edilebilirliği yüksek bulundu. Sonuç: Çalışmada, mobil uygulama ve kitapçık ile eğitim alan grup arasında taburculuğa hazır oluşluk ve öz-etkililik düzeyi yönünden farklılık olmadığı ancak her iki gruba ait puanların kontrol grubuna göre anlamlı olarak yüksek olduğu saptandı. Ayrıca, geliştirilen mobil uygulamanın kullanılabilirlik seviyesinin ve tavsiye edilme oranının yüksek olduğu sonucuna ulaşıldı.