Çevre sağlığı bölüm/program öğrencilerinin çözüm odaklı yaklaşım düzeyleri, çevre sorunlarına yönelik davranışları ve ilişkili faktörler

Abstract

Amaç: Araştırmamızda, çevre sağlığı alanında farklı düzeylerde üniversite eğitimi alan öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik davranışlarıyla ilişkili faktörlerin belirlenmesi ve çözüm odaklı yaklaşım durumlarının ortaya konması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışma analitik/kesitsel bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın evrenini Türkiye genelinde Çevre Sağlığı Bölüm/Programında okuyan Önlisans, Yüksek Lisans ve Doktora eğitimi alan 619 öğrenci oluşturmaktadır. Tabakalı rastgele örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 619 öğrenci pandemi sebebiyle araştırmaya online olarak davet edilmiş ve araştırmaya katılma şartlarına uygun bulunan 144 öğrenci araştırmaya dâhil edilmiştir. Ankette öğrencilere ait sosyo-demografik özellikler için "Kişisel Bilgi Formu", çevre sorunlarına yönelik davranış düzeylerini görmek için "Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeği" ve son olarak çevre sorunlarına dair bakış açılarını değerlendirmek amacıyla "Çözüm Odaklı Envanter" kullanılmıştır. Çalışma sonucunda anket formları aracılığıyla elde edilen veriler Statistical Package for the Social Sciences (SPSS15.0) programı kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen verilerin aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve yüzde hesaplamaları analiz edilmiş ve değerlendirmeler bunlar üzerinden yapılmıştır. Anketlerden elde edilen verilerin normal dağılım gösterip göstermediği Skewness-Kurtosis ile değerlendirilmiş ve verilerin -1,5 ile +1,5 değerleri aralığında kalarak normal dağılım gösterdiği anlaşılmıştır. İki grup olması durumunda bağımsız örneklem t-testi, ikiden fazla grup olması durumunda ise tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Ölçekler arasındaki ilişkinin tespitinde korelasyon analizinden yararlanılmış ve sonuçlar %95 güven aralığında, p<0,05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik davranışları ve çözüm odaklı yaklaşım düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek için yapılan korelasyon analizi sonuçları bakıldığında, çevre sorunlarına yönelik davranışları ve çözüm odaklı yaklaşım düzeyleri arasında pozitif yönlü ilişki bulunmuştur (p<0,05, r=0,360). Bu durum, öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik davranışlarının gelişmesi ile çözüm odaklı yaklaşım bakış açılarının da geliştiğini göstermektedir. Çevre sorunlarına dair davranışlarının alt boyutları incelenmiş ve cinsiyet, yaş, medeni durum, ebeveynlerin hayatta olup-olmaması, doğdukları bölge, gelir düzeyi, öğrenim gördükleri üniversite, sınıf seviyesi ve çevre ile ilgili eğitim alıp-almama durumlarına bağlı çevre sorunlarına yönelik davranışlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu saptanmış ve ayrıntılı bir şekilde çalışmamızda anlatılmıştır (p< 0,05). Sonuç ve Öneriler: Öğrencilerin çözüm odaklı yaklaşım bakış açıları ile çevre sorunlarına ilişkin davranışları sosyo-demografik özelliklere bağlı farklılık göstermektedir. Buna karşın kardeş sayıları ve kaçıncı kardeş oldukları, ebeveynlerinin eğitim durumları, en uzun süre ikamet ettikleri yer, nasıl konakladıkları, eğitim düzeyleri, bölümlerinden memnuniyet düzeyleri, çevreyle ilgili bir sivil toplum kuruluşuna üye olup olmamalarına göre çevre sorunlarına yönelik davranışları ve çözüm odaklı yaklaşım düzeleyleri arasında farklılıklar görülmemiştir. Gerçekleştirilen çalışmanın sonucunda çevre sağlığı programında eğitim alan öğrencilerin, çevre sorunlarına dair davranışları ve çözüm odaklı bakış açıları birbirlerini destekler niteliktedir. Çevre sorunlarına dair aldıkları eğitimler, çözüm odaklı yaklaşım becerilerini arttırmaktadır. Gerçekleştirilen araştırma sonucunda, çevre eğitimlerinin sadece çevre sağlığı eğitimi alan öğrencilere değil farklı alanlarda öğrenim gören ve öğretim programı müfredatlarında çevreye yönelik dersler olmayan diğer tüm üniversite öğrencilerine zorunlu veya seçmeli dersler şeklinde verilmesi, öğrencilerin çevre sorunlarına dair duyarlılığını arttıracaktır. Bu da gelecek nesillerin çevreye yönelik oluşabilecek çevre sorunlarına karşı pozitif davranışlar sergilemelerini sağlamada etkili olabilecektir. Ayrıca çevreye yönelik benzer çalışmaların, farklı gruplar ile yapılmasının, konuya ilişkin durumun daha iyi ortaya konmasına katkı sağlayacağı kanısındayız.