Amaç: Bu araştırma, Aydın ilinde hayıt bitkisi alanlarında üretilen ballarda hayıt polen düzeyini ve üretim alanlarında bal arılarının yararlandığı polen kaynaklarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Materyal ve Yöntem: Bu çalışma, ADÜ Ziraat Fakültesi Arı ve İpekböceği Uygulama ve Araştırma Ünitesi'nde TAGEM Projesi kapsamında oluşturulan bal arısı kolonilerinde yürütülmüştür. Araştırmada, 2021 yılında, ADÜ Ziraat Fakültesi Kampüs alanı ve Aydın'da üç farklı lokasyonda tutulan kolonilerden elde edilen polenlerin ait oldukları bitki türleri belirlenmiştir. Bitki polenlerinin Wodehouse Yöntemiyle hazırlanmış gliserinli bazik fuksin ile boyanarak mikroskopta görüntüleri elde edilmiştir. Elde edilen referans görüntüler ile balda ve polen peletlerinde bulunan polen hücrelerinin botanik kökenleri tespit edilmiştir. Araştırmada, 2020, 2021 ve 2022 yıllarında Aydın hayıt alanlarında üretilen ballarda polen analizleri yapılmıştır. Fakülte kolonileri ve hayıt balı üreticilerinden temin edilen 24 adet balda polen analizi, polen tuzaklarından toplanan polen peletlerine ait örnekler ise, Sawyer Yöntemi'ne göre, Leica DM750 model ışık mikroskobu ile görüntülenmiştir. Elde edilen görüntüler daha önce hazırlanan referans bitki preparatları ile karşılaştırılarak baldaki hayıt poleni düzeyleri ve arılarının yararlandığı kaynaklar tespit edilmiştir. Bulgular: Araştırmada toplam 24 adet bal numunesinde yapılan hayıt poleni oranları; 2020, 2021 ve 2022 yılında sırasıyla ortalama % 28.8±9.68, %5.3±2.17 ve % 29.4±10.01 olarak tespit edilmiştir. En yüksek hayıt polen oranı, 2020 yılında % 57,80 ile Kuyucak-Gencelli'de, en düşük hayıt polen oranı ise, 2021 yılında %0.68 ile Karpuzlu-Tekeler'de üretilen ballarda saptanmıştır. Hayıt poleninin yanı sıra bal örneklerinde; kekik, sığır kuyruğu, altın sarı diken, deve dikeni, çakır dikeni, boğa dikeni minör ve sekonder düzeyde tespit edilmişlerdir. Sonuç: Bu çalışmada, hayıt alanlarında üretilen bal örneklerinde hayıt polen oranı çok geniş bir varyasyon göstermiştir. Bu nedenle hayıt bitkisine özgü fenolik ve aromatik bileşiklerin balda tespiti üzerine yapılacak analiz ve yöntemlerin hayıt balının tanımlanmasında polen analizi ile birlikte kullanılması, sonuçların daha güvenilir olmasını sağlayacaktır.
Objective: This research was carried out to determine the pollen level of chaste tree honey produced in the hayt plant areas in Aydın and the pollen sources used by the honey bees in the production areas. Materials and Methods: This research was conducted in honey bee colonies established within the scope of TAGEM Project in ADU Faculty of Agriculture, Bee and Silkworm Application and Research Unit. In the research, the plant species belonging to the pollen obtained from the colonies kept in three different locations in the ADU Faculty of Agriculture Campus area and Aydın in 2021 were determined. Plant pollens were stained with basic fuchsin with glycerin prepared by the Wodehouse Method and their images were obtained under the microscope. The botanical origins of pollen cells in honey and pollen pellets were determined with the reference images obtained. Pollens in 24 honey samples obtained from producers were visualized using the Leica DM750 model light microscope, according to the Pollen Analysis in Honey method, and the pollen belonging to the pollen pellets according to the Sawyer Method. The obtained images were compared with the reference plant preparations prepared before, and the pollen levels in honey and the sources benefited by the bees were determined. Results: In the study, the pollen rates of chaste tree made in a total of 24 honey samples; In 2020, 2021 and 2022, the mean was determined as 28.8±9.68%, 5.3%±2.17% and 29.4±10.01%, respectively. The highest chaste tree pollen rate was found in Kuyucak-Gencelli with 57.80% in 2020, and the lowest chaste tree pollen rate was found in the honey produced in Karpuzlu-Tekeler with 0.68% in 2021. In addition to Vitex agnus-castus pollen, Thymus onites, Verbascum phlomoides, Scolymus maculatus, Onopordum spp., Scolymus hispanicus, Centaurea solstitialis, Onopordum spp. were detected at minor and secondary levels in honey samples. Conclusion: In this study, chaste pollen ratio in honey samples produced in chaste tree fields showed a wide variation. For this reason, using the analysis and methods on the determination of the phenolic and aromatic compounds specific to the chaste tree plant in honey together with the pollen analysis in the identification of chaste tree honey will ensure that the results are more reliable.
