Evli bireylerin temel psikolojik ihtiyaçları, evlilikte çatışma çözüm stilleri ve psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, evli bireylerde temel psikolojik ihtiyaçlar, evlilikte çatışma çözüm stilleri ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkiyi incelemek olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda demografik özellikler, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve eşlerin çatışma çözüm stillerinin evli bireylerin psikolojik iyi oluşu üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Aynı zamanda evli bireylerde temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide evlilikte çatışma çözüm stillerinin aracılık rolü araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İzmir ve Aydın illerinde yaşayan en az bir yıldır evli 357 birey oluşturmuştur. Katılımcılara Demografik Bilgi Formu, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Çatışma Çözüm Stilleri Ölçeği ve Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği olmak üzere dört farklı öz bildirime dayalı veri toplama aracı uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS, LISREL ve JASP programlarından yararlanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler Karar Ağacı (CHAID) ve Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile analiz edilmiştir. Karar ağacı analizi sonucunda, evli bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini açıklayan en önemli değişkenin özerklik ihtiyacı olduğu görülmüştür. Evli bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini açıklayan diğer değişkenler ise, olumsuz çatışma çözüm stili, yeterlik ihtiyacı ve ilişkisellik ihtiyacı olarak belirlenmiştir. Yapısal eşitlik modeli yol analizleri sonucunda, evli bireylerde ilişkisellik ihtiyacı ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide olumlu çatışma çözüm stilinin pozitif yönde kısmi aracılık rolü olduğu; yeterlik ihtiyacı ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide itaat etme stilinin pozitif yönde kısmi aracılık rolü olduğu; özerklik ihtiyacı ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide itaat etme stilinin negatif yönde kısmi aracılık rolü olduğu; özerklik, yeterlik ve ilişkisellik psikolojik ihtiyaçları ile psikolojik iyi oluş arasında olumsuz ve geri çekilme çatışma çözüm stillerinin aracılık rolünün olmadığı bulunmuştur.

The main purpose of this research is to analyze the relationships among basic psychological needs, marital conflict resolution styles and psychological well-being in married individuals. In this context, the effects of basic psychological needs and marital conflict resolution styles on the psychological well-being were investigated. At the same time, the mediating role of marital conflict resolution styles in the relationship between psychological needs and psychological well-being was investigated. The study group of the research consisted of 357 individuals who have been married for at least one year and also reside in İzmir and Aydın. Four different self-report data collection tools, namely Demographic Information Form, Psychological Well-Being Scale, Conflict Resolution Styles Scale, and Basic Psychological Needs Scale, were applied to the participants. SPSS, LISREL and JASP programs were used in the analysis of the data. Relationships between variables were analyzed with Decision Tree (CHAID) and Structural Equation Model (SEM). According to the findings of the decision tree analysis, it was found that the best defining variable of psychological well-being of married individuals is the need for autonomy. Other variables which defined psychological well-being of married individuals are negative conflict resolution style, need for competence and need for relatedness. According to the findings of the path analysis of structural equation model, positive conflict resolution style had positive partial mediation effect between need for relatedness and psychological well-being; obedience conflict resolution style had positive partial mediation effect between need for competence and psychological well-being; obedience conflict resolution sytle had negative partial mediation effect between need for autonomy and psychological well-being; negative and retreat conflict resolution styles did not have mediating effect between needs for authonomy, competence and relatedness and psychological well-being.