İş sağlığı ve güvenliği farkındalığının ölçülmesi, maliyetlerinin hesaplanması: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi örneği

Abstract

Ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıkları her yıl binlerce vatandaşımızın hayatını kaybetmesi ve engelli hale gelmesine sebep olmasının yanında işverenler ve Devletimiz için de büyük ekonomik kayıplara yol açmaktadır. İş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemeye yönelik yaklaşım kapsamında yer alan önleyici faaliyetleri yerine getirmeyen işyerleri ve işverenler, maddi ve manevi olmak üzere ağır sonuçlarla karşılaşabilmektedir. Önleyici faaliyetler ile oluşabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemenin yanında işyerlerinde mal ve hizmet üretiminin kesintiye uğramaması, verimlilik, kalite ve kurumsal imajın artması gibi birçok kazanç elde edilebilecektir. Bu araştırmanın birincil amacı, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi akademik ve idari personellerinin iş sağlığı ve güvenliği konusundaki farkındalık düzeylerinin demografik değişkenlerle ilişkisini belirlemek ikincil amacı da, iş sağlığı ve güvenliği önleme faaliyetlerinin maliyetlerini belirlemektir. Bu araştırmada Aydın Adnan Menderes Üniversitesi merkez kampüsü ile güney, kuzey ve batı yerleşkelerinde bulunan tüm birimlerde (Rektörlük, Enstitü, Fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu) çalışan akademik ve idari personellerin iş sağlığı ve güvenliği kapsamında yürütülen faaliyetlere yönelik farkındalık düzeyleri, yüz-yüze ve internet üzerinden anket yoluyla veri toplanarak belirlendi. Geri dönen anketlerden 657 çalışan anketi değerlendirilmeye alınarak analiz edildi. Çalışmanın ikinci aşamasında ise iş sağlığı ve güvenliği için yapılan harcamaların boyutunun belirlenmesi için maliyet analizleri yapıldı. Elde edilen bulgulara göre; araştırmada yer alan çalışanların %98,0'inin iş kazasına uğramadığı, %93,8'inin meslek hastalığına yakalanmadığı ve %93,2'sinin ramak kala olay yaşamadığı belirlendi. Erkek çalışanların bilinç düzeyi, önem verme, işlevsellik, maliyet, hak ve sorumluluklar sıra ortalamalarının kadın çalışanlardan daha fazla olduğu, çalışanların yaşları arttıkça bilinç düzeyi, önem verme ve işlevsellik düzeylerinin de arttığı, ancak yaşı yüksek olan katılımcıların maliyet düzeyinin daha az olduğu belirlendi. Katılımcıların eğitim düzeyi arttıkça bilinç düzeyi, önem verme ve hak ve sorumluluk düzeylerinin azaldığı, eğitim düzeyi yüksek olanların maliyet düzeylerinin daha fazla olduğu, çalışanların çalışma süreleri arttıkça bilinç düzeyi, maliyet düzeyi daha fazla iken; işlevsellik ve hak ve sorumluluklar düzeyinin azaldığı saptandı. Ayrıca İSG faaliyetlerini gerçekleştirecek iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin kurum içerisinden görevlendirme ile gerçekleştirilmesi bu hizmetlerin dışarıdan hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilmesine göre maliyetlerde yaklaşık yarı yarıya fark ettiğini göstermektedir. Dolayısı ile Üniversite örneğinde görüldüğü gibi kamu kurumlarının İSG profesyonellerini kendi bünyelerinden görevlendirme ile temin etmeleri kurumlar için daha düşük maliyetli olmaktadır.

In our country, thousands of our citizens lose their lives and become disabled every year because of occupational accidents and diseases , and also these cause great economic losses for employers and our state. Workplaces and employers who do not fulfill the preventive activities within the scope of the approach to prevent work accidents and occupational diseases may face serious consequences, in terms of both material and moral. Thanks to preventing work accidents and occupational diseases that may occur with preventive activities, many gains such as not interrupting the production of goods and services in the workplaces, increasing efficiency, quality and corporate image will be achieved. The primary purpose of this research is to determine the relationship between the awareness levels of academic and administrative staff on occupational health and safety in Aydın Adnan Menderes University in terms of demographic variables, and the secondary purpose is to determine the costs of occupational health and safety prevention activities. In this research data has been collected through an online questionnaire, face-to-face in order to analyse the awareness levels of the academic and administrative staff working in the central campus of Aydın Adnan Menderes University in all units (Rectorate, Institute, Faculty, college, vocational school) in the south, north and west campuses and the activities have been carried out within the scope of occupational health and safety . Among the returned questionnaires, 657 employee questionnaires have been evaluated and analysed. In the second stage of the study, cost analyses have been carried out to determine the size of the expenditures for occupational health and safety. According to the findings obtained; It has been determined that 98.0% of the employees included in the study haven't suffered from a work accident, 93.8% haven't suffered from an occupational disease and 93.2% haven't experienced a near-miss event. It has also been determined that the mean rank of male employees' awareness level, importance, functionality, cost, rights and responsibilities have been higher than female employees. Moreover, the level of awareness, importance and functionality has increased as the ages of the employees increase, but the cost level of the older participants has been lower. As the education level of the participants increases, the level of awareness, importance and rights and responsibilities decrease, and the cost levels of those with higher education levels are higher. It has been determined that the level of functionality, rights and responsibilities decreased. In addition, the fact that occupational safety specialists and workplace physicians who will carry out OHS activities assigned from the institution shows that these services differ about half in costs compared to outsourcing. Therefore, as seen in the example of the University, it is less costly for public institutions to procure OHS professionals from their own structure.