Özet:
Alüminyum dünyada en çok bulunan üçüncü elementtir ve günlük yaşamımızda çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Alüminyum oksit, maruz kalabileceğimiz kimyasal maddelerden birisidir. Al2O3 nanopartikülleri Np'leri de en çok kullanım alanı bulunan NP’lerdendir. Çok çeşitli amaçlarla kullanılan bu nanopartiküllerin olası olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada; Al2O3 nanopartiküllerinin V. faba L. ve L. caeruleus (Fryer, 1956) türlerinde genotoksik etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu türlerdeki genotoksik hasar, V. faba türünde kromozom aberasyon testi, L. caeruleus türünde mikronükleus testi ile araştırılmıştır. Gereç ve Yöntem: Bitki deneyinde V. faba tohumlarına 3 farklı konsantrasyonda (25 mg/L, 50 mg/L, 100 mg/L) ve 3 farklı sürede (12, 24, 48 saat) Al2O3 nanopartikülleri uygulanmıştır. Negatif kontrolde dinlendirilmiş su, pozitif kontrolde ise 1.7 mg/L EMS (Etil Metan Sülfonat) kullanılmıştır. Tohumlar köklendikten sonra tespit edilmiş ve ezme preparat yapılarak mikroskopta incelenmiştir. Al2O3 nanopartikülü suda çözdürülmüş 3 farklı konsantrasyonda (25 mg/L, 50 mg/L, 100 mg/L) ve 3 farklı sürede (1, 4 ve 7 gün) L. caeruleus’un ergin dişi ve erkek bireylerine uygulanmıştır. Negatif kontrolde dinlendirilmiş su, pozitif kontrolde ise 5 mg/L EMS kullanılmıştır. Süre sonunda balıkların solungaç ve kuyruk yüzgeçlerinden kan örnekleri alınarak yayma preparat yapılmış ve mikroskopta incelenmiştir. Bulgular: V. faba üzerinde yapılan testin sonuçları, kontrol grubuna kıyasla Al2O3 gruplarının çoğunluğunda mitotik indekste anlamlı düzeyde düşüşler tespit edilmiş, aynı zamanda kromozom anormallikleri, mikronükleus (MN) ve morfolojik nükleus anormalliklerinin frekanslarının arttığı gözlenmiştir. L. caeruleus üzerinde yapılan MN testi sonucunda; Tüm Al2O3 gruplarında MN frekansları negatif kontrole oranla artış göstermiştir, bu artışın deney grupların çoğunluğunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde olduğu saptanmıştır. Ayrıca MN dışında gözlediğimiz morfolojik nükleus düzensizlikleri tüm Al2O3 gruplarında kontrole göre artış göstermiştir. Al2O3 Np’leri uygulanan tüm L. caeruleus gruplarında toplam genotoksik hasarda kontrol grubuna kıyasla anlamlı bir artış tespit edilmiştir. Sonuç: Al2O3 Np’leri ile muamele edilen V. faba ve L. caeruleus gruplarında, yapılan incelemelerden elde edilen verilere göre; daha yüksek ve daha anlamlı sonuçlar daha uzun süre ve daha yüksek konsantrasyona maruz kalan gruplarda tespit edilmiştir.
