Covid-19 Pandemisinde Gebelerin Fiziksel Aktivite, Kendini Algılama Düzeyleri ve İlişkili Faktörler

Abstract

Amaç:Covid-19 pandemisinde gebelerin fiziksel aktivite ve kendini algılama düzeylerini, arasındaki ilişkiyi ve etkileyen faktörleri incelemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı – Analitik tipteki araştırma 8 Aralık 2021 – 27 Haziran 2022 tarihleri arasında, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hastanesi’nin Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı’na bağlı Gebe Polikliniği’ne başvuran 382 gebe ile yürütülmüştür. Veriler Gebe Tanıtıcı Formu, Uluslararası Fizksel Aktivite Anketi Kısa Formu (UFAA) ve Gebelerin Kendilerini Algılama Ölçeği (GKAÖ) ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizindetanımlayıcı istatistikler ile sayı, yüzde, ortalama veortanca (25-75 persentil) ile dört gözlü (veya fisher exact test) ya da çok gözlü ki-kare testi, Mann Whitney-U testi, Kruskal Wallis Testi ve Spearman Korelasyon analizi ile değerlendirilmiş olup, istatistiksel olarak anlamlı olanlarda post hoc iki grubun karşılaştırılması için Mann Whitney-U testi (Bonferoni düzeltmesi ile) yapılmıştır. Bulgular: Araştırmaya katılan gebelerin yaş ortanca değeri 27,0 (24,0 - 31,0) ve Beden Kitle İndeksi ortanca değeri 25,5 (22,9 – 28,0)’dir. Gebelerin; %42,9’unun lise mezunu olduğu, %69,4’ünün herhangi bir işte çalışmadığı, %67,5’inin gelirinin giderine denk olduğu, %45,3’ünün en uzun süre ilçede yaşadığı, %80,4’ünün çekirdek aile yapısına sahip olduğu bulunmuştur. Katılımcıların gebelik haftası ortanca değeri 26,0 (21,0 – 30,0), gebelik sayısı ortanca değeri 2,0 (1,0 – 2,0), yaşayan çocuk sayısı ortanca değeri 1,0 (0,0 – 1,0) ve son gebelikteki izlem sayısı ortanca değeri 1,0 (1,0 – 1,0) olarak tespit edilmiştir. Gebelerin %79,6’sının gebeliğinin planlı olduğu, gebelik izlemlerinin %63,4’ünün doktor tarafından yapıldığı, %81,2’sinin gebelik hakkında bilgilendirildiği, %68,6’sının doğum hakkında bilgilendirildiği, %67,5’inin bebek bakımı hakkında bilgilendirildiği, %92,9’unun gebe eğitim sınıfına katılmadığı, %89,8’inin gebeliği ilk öğrendiğinde mutluluk, olumlu duygular hissettiği, %97,9’unun anne olmaya hazır olduğu belirlenmiştir. Eşlerin %85,6’sının ev işlerine ve çocuk bakımına katıldığı belirlenmiştir. Gebelerin %97,1’inin Covid-19 geçirmediği, %94,5’inin hiç karantinaya alınmadığı, saptanmıştır. Gebelerin kendini algılama ölçek puanı ortancası 38,0 (35,0 – 40,0), annelik algısı alt boyut ortancası 28,0 (27,0 – 28,0), beden algısı alt boyut ortancası 8,0 (10,0 – 13,0) olarak, UFAA’ ya göre değerlendirildiklerinde, gebelerin 255’inin (%66,8) inaktif olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan gebelerin UFAA ve GKAÖ toplam puan karşılaştırılmasında UFAA’ya göre inaktif olanların ortanca değeri 38,0 (35,0 – 41,0) ve aktif olanların ortanca değeri 37,0 (34,0 – 39,0) olarak saptanmış olup, istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p = 0,052). Sonuç ve Öneriler: Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda Covid-19 pandemisinde gebelerin fiziksel aktivite ve kendini algılama düzeyleri arasında ilişki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Eğitim durumu, gelir durumu ve çalışma durumu, gebelikteki izlem sayısı, izlemi yapan kişi, bebek bakımı hakkında bilgilendirilme durumu gibi değişkenlerin fiziksel aktivite durumlarını etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. BKİ, aile yapısı, gebelik sayısı, çocuk sayısı gebelikteki izlem sayısı planlı gebelik olma durumu, izlemi yapan kişi, doğum hakkında bilgi alma durumu, gebe eğitim sınıfına katılmış olma, anne olmaya hazır hissetme, gebeliği ilk öğrendiğinde hissedilen duygu, eşin ev işleri ve bebek bakımına katılma durumu gibi değişkenlerin gebelerin kendini algılama durumlarını etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Hemşirelerin ve ebelerin Covid-19 pandemisinde gebelerin kendini algılama düzeylerinin farkında olmaları, fiziksel aktivite durumlarını değerlendirerek uygun koşullarda arttırılmasını desteklemeleri önerilmektedir.