Aydın ekolojik koşullarında soğuklamanın farklı gelişme tabiatlı buğday çeşitlerinin verim ve kalitesi üzerine etkisi

Abstract

Amaç: Ekim öncesi tohuma uygulanan soğuklamanın tarımsal özelliklere olan etkisini ve farklı gelişme tabiatlı çeşitlerin soğuklamaya gösterdiği tepkileri incelemek; ayrıca iklimsel faktörler ve küresel iklim değişikliği nedeniyle bitkilerin vernalize olamadığı ya da yetersiz vernalize olduğu bölgelerde, soğuklamanın ekim öncesi sağlanması ve etkilerin gözlemlenmesi amacıyla araştırma yapılmıştır. Materyal ve Yöntem: 2019-2020 yılı yetişme sezonunda Aydın ili ekolojik koşullarında altı adet farklı yetişme tabiatına sahip ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.): Eraybey, Müfitbey, Kaşifbey-95, Meltem, Kayra, Efe çeşitleri; vernalizasyonun uygulanmadığı ve +4 0C ve 30 gün vernalizasyonun uygulandığı koşullara maruz bırakılarak, tarla koşullarında tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine uygun şekilde yetiştirilmiştir. Elde edilen bulgular agronomik ve verim özellikleri ile kalite özellikleri yönünden incelenmiştir. Bulgular: Her çeşidin uygulamalara farklı tepkiler gösterdiği, çeşit faktörünün tüm incelemelerde önemli olduğu görülmüştür. Vernalizasyon uygulaması ve uygulama çeşit interaksiyonunun önemlilik düzeyi her bulgu için değişkenlik göstermiştir. Soğuklama sonunda çeşitlere göre şiddet düzeylerinde farklılık bulunmasına rağmen başaklanmada erkencilik tüm çeşitlerde görülmüştür. Vernalizasyon uygulamasının çeşitli fiziksel ve kimyasal özelliklere olumlu düzeyde etkiler sağladığı görülmüştür. Sonuç: Vernalizasyon uygulaması yapılan kışlık tabiatlı Eraybey çeşidi; başakta tane sayısı, tek başak verimi, yaş gluten miktarı, gluten indeks değeri ve zeleny sedimentasyon değeri bakımından iyi tepkiler vermiştir. Alternatif tabiata sahip olan çeşitlerde olumlu tepkiler göstermiştir. Araştırma sonucunda vernalizasyonun her çeşitte farklı sonuçlar gösterdiği ve çeşitlerin potansiyelleri doğrultusunda bazı tarımsal özellikleri olumlu etkilediği sonucuna varılmıştır.

Objective: The goal of this study was to investigate the effect of pre-sowing vernalization on the agricultural characteristics of wheat varieties acclimated to different growth habits, particularly in geographical regions where plants cannot be vernalized or insufficiently vernalized due to climatic factors or global climate change. Material and Methods: Six different variety of bread wheat (Triticum aestivum L.) (Eraybey, Müfitbey, Kaşifbey-95, Meltem, Kayra, and Efe) were sown in randomly assigned subsections of a plot in Aydin province in 2019-2020 growing season with or without 30-day vernalization at 4 ⁰C prior to sowing. Production yield, product quality, and agronomic features were compared between the vernalized and non-vernalized groups as well as between different variety of wheat. Findings: Each variety reacted differently to vernalization and strain was determined to be an important factor in explaining the variation in growth and flowering response to vernalization. Significance levels for the effect of vernalization application as well as vernalization x strain type interaction varied from strain to strain. Shortening of the ear development time was commonly observed in all wheat strains, although the effect size was strain-specific. Vernalization also improved certain physical and chemical properties of the wheat varieties tested. Conclusion: Eraybey variety with a winter nature with vernalization application; Pre-sowing vernalization significantly improved number of grains per spike, per spike production yield, wet gluten amount, gluten index value, and zeleny sedimentation value for the Eraybey variety, which is naturally acclimated to cold climates with winter growing season. Vernalization also positively influenced growth properties of other variety. Based on the findings of this study, it was concluded that vernalization process has a different effect on each wheat variety and improves certain agricultural characteristics of some of the strains tested in this study.