KÖPEKLERDE GÖRÜLEN DİŞ VE DİŞ ETİ HASTALIKLARININ DAĞILIMI
Adak M. K. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahi (Veteriner), Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2022.
Amaç: Köpeklerde diş ve diş eti hastalıklarının, en fazla görülen hastalıklar arasında yer aldığı bilinmektedir. Sunulan tez çalışmasında köpeklerde ağız boşluğunun inspeksiyon muayenesinde görülebilecek diş ve diş eti hastalıkları ve bunlara bağlı bazı klinik bulguların varlığı araştırılmış ve incelenmiştir. Bununla birlikte köpek sahiplerinin, köpeklerinin ağız sağlığı ile ilgili farkındalıkları da değerlendirilmiştir.
Gereç ve Yöntem: Sunulan tez çalışmasında farklı ırk, cinsiyet ve yaş grubundan 1082 adet köpekte toplam 2581 hastalık ve bulgu kayıt altına alınmıştır. Farklı ırk, cinsiyet ve yaş grubundan 1082 adet köpekte toplam 2581 hastalık ve bulgu kayıt altına alınmıştır. Çalışmaya dahil edilen hayvanların tanımlayıcı istatistikleri cinsiyet, yaş, ırk, hasta sahiplerinin farkındalıkları ve maloklüzyon varlığına göre sınıflandırılmış ve sunulmuştur. Hastalık ve klinik bulgular ile yaş, beslenme, cinsiyet, ırk, diş grupları, hasta sahiplerinin farkındalıkları ve maloklüzyon varlığı arasındaki ilişki incelenmiştir. Verilerin analizinde Pearson Ki-Kare testi kullanılmıştır.
Bulgular: Sunulan tez çalışmasında; 645 erkek ve 437 dişi olmak üzere toplam 1082 köpek değerlendirildi. Yaş olarak en fazla 19-108 aylık (n=669) ve en az 0-9 aylık (n=55) köpek kayıt edilirken, büyük ırk köpeklerin en fazla (n=457), küçük ırk köpeklerin ise en az (n=259) olarak kayıt edildiği tespit edildi. Beslenme grupları arasında en çok karışık beslenmenin tercih edildiği görülürken (n=499) yaş mamanın en az (n=22) tercih edildiği belirlendi. Çalışmaya katılan köpek sahiplerinden 367’sının (n=367) köpeğinin diş ve diş eti hastalığı ile ilgili bilgi sahibi olduğu tespit edilmiştir. Toplam 2581 diş ve diş eti problemi tespit edilmiştir. En çok karşılaşılan diş ve diş eti sorunları anormal diş yönü (n=483) ve eksik diş (n=467) olarak bulunurken, bunu sırasıyla diş eti çekilmesi (n=297), periodontal cep (n=266), kırık diş (n=243), enemal hipoplazi (n=226), çürük diş (n=188), gingival hiperplazi (n=150), çatallanma (n=75), tümör (n=56), ülser (n=55), fazla diş (n=55) ve gingival kanama (n=20) izlemiştir.
Çalışmaya katılan 109 aylık ve daha büyük köpeklerde tüm diş gruplarında hastalık varlığı beklenenden yüksek (P<0,001) olarak tespit edilmiştir. Yaş mama ile beslenen köpeklerin tüm diş gruplarında hastalık varlığı beklenenin üzerinde (P<0,001) bulunmuştur. Dişi köpeklerde insisiv, kanin, premolar dişlerde beklenenin üzerinde hastalık varlığı (P<0,001) tespit edilmiştir. Küçük ırk köpeklerin tüm diş gruplarında hastalık varlığı beklenenin üzerinde (P<0,001) saptanmıştır. Maloklüzyon varlığı küçük ırk köpeklere kıyasla (n=59) en fazla büyük ırk (n=96) köpeklerde rastlanmıştır. Maloklüzyon yokluğu orta ırk ve hastalık var olan köpeklerin (n=149) sadece insisiv diş grubunda beklenenden düşük (P<0,001) sayıda hastalık olduğu, büyük ırk ve hastalık var olan köpeklerde de kanin (n=148) ve premolar (n=104) diş gruplarında beklenenden düşük (P<0,001) sayıda hastalık tespit edilmiştir.
Sonuç: Sunulan tez çalışmasından elde edilen çıktılara göre köpek sahiplerinin köpeklerinin ağız sağlığı durumlarının farkında olmadıkları söylenebilir Küçük ırk köpeklerde, yaşın ilerlemesi diş ve diş eti problemleri için predispoze faktör olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada en fazla tespit edilen sorunun diş anomalisi olduğu belirlenirken bu hastalıktan en fazla etkilenen diş grubunun insisiv diş grubu olduğu tespit edilmiştir. Dişi köpeklerin erkeklere göre diş ve diş eti hastalıklarına yatkın olabileceği kanısına varılmıştır. Maloklüzyonun tek başına hastalıklara sebebiyet veremeyeceği ve ileriye yönelik daha detaylı çalışma modellerinin oluşturulması gerektiği düşünülmüştür. Sunulan tez çalışması bütün olarak değerlendirildiğinde, köpeklerin ağız, diş ve diş eti sağlığı ile ilgili daha spesifik olarak yapılacak belirli hastalıklara yönelik ırk, yaş ve beslenme gruplarını inceleyen çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmektedir.
Objective: Tooth and gingival diseases are well-known as one of the most common diseases in dogs. The presence of dental and gingival diseases, as well as some clinical findings related to these diseases that can be observed in dogs based on visual examination of the oral cavity, were investigated and examined in the present thesis. Also, the awareness of dog owners regarding their pets' oral health was assessed.
Materials and Methods: A total of 2581 diseases and findings were recorded in 1082 dogs from different breeds, genders, and age groups. The descriptive statistics of the animals included in the study were classified and presented according to gender, age, breed, awareness of the patients, and the presence of malocclusion. The relationships between the disease and clinical findings and age, feeding type, gender, breed, tooth groups, awareness of the owners, and the presence of malocclusion were examined. The data were analyzed using the Pearson Chi-Square test.
Results: A total of 1082 dogs, 645 male, and 437 female, were recorded in the present thesis. There were 669 dogs with an age range of 19-108 months (n=669) and 55 dogs with an age range of 0-9 months (n=55). Large breed dogs were recorded the most (n=457), while small breed dogs were recorded the least (n=259). While mixed feeding was found to be the most preferred among the feeding groups (n=499), canned food was the least preferred (n=22). It was found that 367 (n=367) dog owners in the present study were aware of their dog's dental and gingival diseases. A total of 2581 teeth and gingival problems were detected. Abnormal tooth orientation (n=483) and missing teeth (n=467) were the most common dental and gingival problems, followed by gingival recession (n=297), periodontal pocket (n=266), broken tooth (n=243), enamel hypoplasia (n=226), decayed tooth (n=188), gingival hyperplasia (n=150), bifurcation (n=75), tumor (n=56), ulcer (n=55), excess tooth (n=55) and gingival bleeding (n=20). In dogs 109 months and older who enrolled in the study, the presence of diseases was found to be higher than expected (P<0.001) in all dental groups. In all dental groups of dogs fed with canned food, the presence of diseases was higher than expected (P<0.001). In female dogs, the presence of dental diseases was found in higher numbers than expected in the incisive, canine, and premolar tooths (P<0.001). In all dental groups of small breed dogs, the presence of diseases was higher than expected (P<0.001). In all dental groups of small breed dogs, the presence of diseases was higher than expected (P<0.001). Malocclusion was more common in large breed dogs (n=96) rather than small breed dogs (n=59). Only the incisive tooth group in medium breed dogs without malocclusion and dental disease (n=149) had a lower number of diseases than expected (P<0.001), while the canine and premolar tooth groups in large breed dogs with dental disease (n=148, n=104) had a lower number of diseases than expected (P<0.001).
Conclusion: According to the findings of the present thesis, dog owners have little awareness of their dogs' oral health. Age has been found as a predisposing factor for dental and gingival diseases in small breed dogs. While abnormal tooth eruption was found to be the most commonly observed disease in this study, the incisive tooth group was found to be the most affected. Female dogs are more susceptible to dental and gingival diseases than male dogs. When the whole thesis is considered, it is thought that more research into the oral, dental, and gingival health of dogs is required, with consideration of evaluating the breed, age, and feeding groups for specific diseases.
