Eğitim ve öğretimde etkililiğe ve verimliliğe ulaşabilmek için eğitim kurumlarının
niteliğinin artırılması, gelişiminin sürdürülmesi ve etik davranışların paydaşlar nazarında
değer bulması çok önemli bir süreçtir. Bu araştırmada, eğitim kurumlarının en önemli
paydaşlarından olan öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin, eğitim ortamlarında
gözlemledikleri ya da deneyimledikleri bencillik düzeyinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.
Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden, betimsel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın hedef evrenini, Aydın ili Efeler İlçesinde 2019-2020 eğitim-öğretim yılında
resmi ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde görev yapmakta olan toplam 3108 sınıf ve
branş öğretmeni ile toplam 240 okul yöneticisi; örneklemini ise oranlı örneklem yöntemi ile
seçilen 356 öğretmen ve basit tesadüfi örneklem ile seçilen 139 okul yöneticisi
oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak kullanılan eğitimde bencillik ölçeği, SPSS 22.0
yazılımı ile analiz edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre; hem öğretmenlerin hem de okul yöneticilerinin eğitimde
bencilliğe ilişkin algılarının, en yüksek puan ortalaması, yararcılık boyutunda çıkmıştır.
Bunu zarar verme boyutu izlerken; en düşük puan ortalaması ise paylaşım boyutundadır.
Cinsiyet değişkenine göre kadın öğretmenlerin eğitimde bencilliğe ilişkin algıları, paylaşım
ve zarar verme boyutunda erkek öğretmenlere göre anlamlı bir fark oluştururken; okul
yöneticilerinin cinsiyetlerine göre, istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılığa
rastlanmamıştır. Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin eğitimde bencilliğe ilişkin
algılarında, medeni durum değişkenine göre ve okuldaki görev değişkenine göre istatistiksel
açıdan anlamlı bir fark bulunmamıştır. Eğitim durumu değişkenine göre, ölçeğin tüm
boyutlarında lisansüstü mezunu öğretmenlerin lisans mezunu öğretmenlere göre, daha fazla
puan ortalamasına sahip olduğu belirlenmiştir. Çalıştığı okul kademesine göre, ilkokul
kademesinde çalışan öğretmenlerin, ortaokul ve lise kademesinde çalışan öğretmenlere göre
paylaşım ve yararcılık boyutunda, ilkokul kademesindeki okul yöneticilerinin ise lise
viii
kademesindeki okul yöneticilerine göre paylaşım boyutundaki algılarının puan ortalaması
daha yüksek bulunmuştur.
21 yıl ve üstü mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin algılarının paylaşım boyutunda 10
yıl ve altı kıdeme sahip, yararcılık boyutunda ise 11-20 yıl kıdeme sahip öğretmenlerin
algılarından, anlamlı şekilde farklılaştığı tespit edilirken; okul yöneticilerinin eğitimde
bencilliğe ilişkin algılarında, mesleki kıdem değişkenine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir
fark ortaya çıkmamıştır. Öğretmenlerin eğitimde bencilliğe ilişkin algıları; aynı okulda
çalışma süresine göre anlamlı bir farklılık göstermezken, 21 yıl ve üstü süredir aynı okulda
çalışan okul yöneticilerinin paylaşım boyutunda 10 yıl ve altı çalışanlara göre; yararcılık
boyutunda 11-20 yıl çalışanlara göre; zarar verme boyutunda ise 10 yıl ve altında aynı
okulda çalışanlara göre istatistiksel açıdan anlamlı olarak farklılaştığı ortaya çıkmıştır.
Branş değişkenine göre sınıf öğretmenlerinin algılarının meslek dersleri branşına sahip
öğretmenlerin algılarından daha yüksek puan ortalamasına sahip olduğu tespit edilirken;
okul yöneticilerinin branşları, onların eğitimde bencilliğe ilişkin algılarını etkilememektedir.
Sonuç olarak öğretmenlerin cinsiyetleri, branşları, kıdemleri ve eğitim durumları; okul
yöneticilerinin ise aynı okulda çalışma süreleri; hem öğretmenlerin hem de okul
yöneticilerinin ise okul kademeleri, onların eğitimde bencilliğe ilişkin algılarını
etkilemektedir. Bu sonuçlara göre anlamlı farklılık ortaya çıkan değişkenlere göre
katılımcıların farklı düşünme nedenlerinin araştırılması, öğretmenlerin istihdam sürecinde
mesleki etik davranış düzeylerini belirlemeye yönelik mülakatlara ve psikoteknik testlere
dâhil edilmeleri gibi öneriler sunulmuştur.
In order to achieve effectiveness and efficiency in education and training, it is a very
important process to increase the quality of educational institutions, to maintain their
development and to find value in the eyes of stakeholders in ethical behavior. In this study,
it is aimed to determine the level of selfishness that teachers and school administrators, one
of the most important stakeholders of educational institutions, observe or experience in
educational environments. The research was carried out with the descriptive survey model,
one of the quantitative research methods. The target universe of the research is 3108 class
and branch teachers and 240 school administrators who work in official primary, secondary
and high school levels in the 2019-2020 academic year in Aydın province Efeler District;
the sample consists of 356 teachers selected with proportional sample and 139 school
administrators selected with simple random sample. The selfishness scale in education,
which is used as a data collection tool, was analyzed with SPSS 22.0 software.
As a result of the research; according to the perceptions of both teachers and school
administrators about selfishness in education, the highest average score was found in
utilitarianism. According to the average of points, the harming size ranks second and the
share size has the lowest average score. According to the gender factor, the perceptions of
female teachers about selfishness in education made a significant difference in terms of
sharing and harming compared to male teachers, but there was no statistically significant
difference in the views of school administrators according to their gender. There was no
statistically significant difference in the perceptions of both teachers and school
administrators about selfishness in education according to marital status and school duty
factor. According to the educational status factor, it was determined that the average score
of master graduate teachers in all dimensions of the scale was higher than the graduate
x
teachers. According to the school level, it was observed that the teachers working at the
primary school level had a higher average score in terms of sharing and utilitarianism than
the teachers working in the secondary and high school levels. On the other hand, the average
score in the sharing dimension of school administrators at primary school level was found
higher than the school administrators at high school level.
It has been determined that the average score in the sharing dimension of teachers
with professional seniority of 21 years and more is higher than the teachers with seniority of
10 years or less. In terms of utilitarianism, it was determined that the teachers who have 21
or more professional seniority have higher average scores than the teachers with 11-20 years
of seniority. There was no statistically significant difference in the views of school
administrators about selfishness in education according to the professional seniority factor.
Teachers' views on selfishness in education; while there is no significant difference in terms
of working time in the same school, it was found out that school administrators, who have
been working in the same school for 21 years and more, differ from the ones working in the
same school for 10 years and less in terms of sharing, the ones working for 11-20 years in
terms of utilitarianism and the ones working for 10 years and less in terms of harming.
According to branch factor, while it was found out that the views of the classroom teachers
had a higher average score than the views of the vocational teachers; the branches of school
administrators do not affect their views about selfishness in education.
As a result, teachers' genders, branches and seniority, educational status; school
administrators' working time in the same school, and teachers' and school administrators'
school levels affect their views on selfishness in education. According to these results,
researchers were suggested to conduct studies that reveal the reasons for the meaningful
differences in participants' thoughts, and to conduct various interviews and psychotechnical
tests in order to determine the levels of ethical behavior before starting candidate teachers.
