dc.contributor.advisor |
Sezer, Durmuş |
|
dc.contributor.author |
Kuyucular, Yasemin |
|
dc.date.accessioned |
2021-11-26T12:19:26Z |
|
dc.date.available |
2021-11-26T12:19:26Z |
|
dc.date.issued |
2021-11-09 |
|
dc.date.submitted |
2021-05-27 |
|
dc.identifier.citation |
Kuyucular, Y. (2021) Bireysel yatırımcılarda risk toleransı ve aşırı güven kavramının karşılaştırmalı olarak incelenmesi (yayınlanmamış doktora tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın |
tr_TR |
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4569 |
|
dc.description.abstract |
“Homo Economicus”un, her koşul altında rasyonel kararlar vereceği düşüncesi,
Davranışsal Finans ile irdelenmeye başlanmıştır. Geleneksel finansın “Beklenen Fayda
Teorisi”ne karşılık, Davranışsal Finans “Beklenti Teorisi” ile ön plana çıkmıştır.
Davranışsal Finans bu teoriye göre, “Rasyonel Birey”in davranışlarındaki tutarsızlık ve
hataları psikoloji, sosyoloji ve antropoloji bilim dallarından faydalanarak açıklamaya
çalışmıştır. Yatırımcıların karar modellerinde, girdi olarak en az dört unsuru kullanmaları
gerekir. Bunlar genellikle hedefleri, zaman ufku, finansal istikrar ve risk toleranslarıdır. İlk
üç girdi objektif ölçümlerle değerlendirilmektedir. Fakat risk toleransı sübjektif ölçümlerle
değerlendirilebilmektedir.
Bu çalışmanın amacı; bireysel yatırımcıların risk tolerans düzeylerini saptamak ve
risk tolerans düzeylerine etki eden aşırı güven kavramı ile aralarındaki ilişkiyi incelemektir.
Araştırma kapsamında, “Geleneksel, davranışsal ve bireysel finans teorileri nelerdir?”,
“Yatırımcıların risk tolerans ve aşırı güven düzeyleri nelerdir?”, “Yatırımcıların risk
toleransları ve aşırı güvenleri ile demografik faktörler arasında nasıl bir ilişki vardır?” ve
“Yatırımcıların risk toleransları ile aşırı güvenleri arasında nasıl bir ilişki vardır?” gibi
sorulara cevap aranmıştır.
Çalışma kapsamında; İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde ikamet eden 520 bireysel
yatırımcıya anket uygulanmıştır. Bu anketin analiz sonucuna göre, bireysel yatırımcıların
aşırı güvenleri ve risk toleranslarının demografik faktörler karşısında farklılık gösterdiği,
buna ek olarak, bu yatırımcıların aşırı güven düzeylerinin, risk tolerans düzeylerini ve
bileşenlerini etkilediği bulgularına ulaşılmıştır. |
tr_TR |
dc.description.abstract |
The notion of that “Homo Economicus” will make rational decisions in all
conditions, has been started to be questioned with Behavioral Finance. Contrary to Expected
Utility Theory of Traditional Finance, Behavioral Finance has come into prominence
“Prospect Theory”. According to this theory, Behavioral Finance tries to explain the
inconsistent behaviours and mistakes of “Rational Individual” with the help of science
disciplines like psychology, sociology and anthropology. In their decision models, investors
have to use at least four factors as input. These are generally targets, time horizon, financial
stability and risk tolerance of investors. The first three can be evaluated by objective
measurements but Risk Tolerance can be evaluated by subjective measurements.
The aim of this study is to determine the risk tolerance levels of individual investors
and clearify the relations between the concept of overconfidence which effects risk
tolerance levels. Within the scope of this research answers are searched to questions such as
“What are traditional, behavioral and personal finance theories?”, “What are the risk
tolerance levels of investors?”, “What are the overconfidence levels of investors?”, “What
type of affections occur between risk tolerance and overconfidence of investors over
demographic factors?”
In the scope of this study, a survey has been conducted to 520 Individual investors
which are resident in İstanbul, Ankara and İzmir. According to analysis results of this
survey, indications are found such as, overconfidence and risk tolerance levels of individual
investors differs due to demographic factors and addingly the overconfidence levels of these
investors alters their risk tolerance levels and constituents. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI................................................................................ v
ÖZET.....................................................................................................................................vii
ABSTRACT ...........................................................................................................................ix
ÖNSÖZ...................................................................................................................................xi
ŞEKİLLER DİZİNİ..............................................................................................................xix
TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................xxi
GRAFİKLER DİZİNİ ........................................................................................................xxiii
EKLER DİZİNİ................................................................................................................... xxv
KISALTMALAR DİZİNİ .................................................................................................xxvii
GİRİŞ....................................................................................................................................... 1
1. BÖLÜM.............................................................................................................................. 4
1. FİNANS TEORİLERİ......................................................................................................... 4
1.1. Geleneksel Finans ve Beklenen Fayda ........................................................................ 4
1.2. Davranışsal Finans..................................................................................................... 10
1.2.1. Beklenti Teorisi ............................................................................................... 15
1.2.2. Beklenti Teorisi’nin Unsurları......................................................................... 18
1.2.2.1. Düzeltme süreci................................................................................... 18
1.2.2.2. Değer fonksiyonu ................................................................................ 20
1.2.2.3. Ağırlıklı olasılık fonksiyonu ............................................................... 22
1.2.3. Beklenti Teorisi ve Beklenen Fayda Teorisi Karşılaştırma ............................. 23
1.2.4. Psikolojik Önyargılar ve Hevristikler.............................................................. 23
1.2.4.1. Temsililik hevristiki ............................................................................ 25
1.2.4.2. Bulunabilirlik hevristiki ...................................................................... 26
1.2.4.3. Dayanak hevristiki............................................................................... 29
1.2.4.4. Akılsal muhasebe ................................................................................ 31
xiv
1.2.4.5. Sosyal etkileşim .................................................................................. 34
1.2.4.6. Duygular ............................................................................................. 38
1.3. Bireysel Finans.......................................................................................................... 41
1.3.1. Bireysel Finansal Planlama ............................................................................. 43
1.3.1.1. Bütçe planlama.................................................................................... 46
1.3.1.2. Emeklilik planlama ............................................................................. 48
1.3.1.3. Gayrimenkul planlama........................................................................ 53
1.3.1.4. Yatırım yönetimi................................................................................. 56
1.3.1.5. Gelir vergisi planlama......................................................................... 59
1.3.1.6. Risk yönetimi ve sigorta faktörü......................................................... 61
2. BÖLÜM............................................................................................................................ 66
2. AŞIRI GÜVEN VE RİSK TOLERANSI.......................................................................... 66
2.1. Aşırı Güven ............................................................................................................... 66
2.1.1. Kontrol Yanılsaması........................................................................................ 69
2.1.2. Bilgi Yanılsaması ............................................................................................ 72
2.1.3. Kendine Atfetme ............................................................................................. 74
2.1.4. Aşırı Güven ve Aşırı İyimserlik ...................................................................... 76
2.1.5. Aşırı Güven ve Online İşlemler....................................................................... 79
2.1.6. Aşırı Güven ve Risk ........................................................................................ 81
2.1.7. Aşırı Güvenin Yatırım Kararlarına Etkisi ....................................................... 83
2.1.8. Aşırı Güvenli Finansal İşlemler ...................................................................... 86
2.2. Risk Toleransı............................................................................................................ 88
2.2.1. Risk ve Belirsizlik Kavramları........................................................................ 93
2.2.2. Risk Toleransının Risk Algısı İle İlişkisi ........................................................ 95
2.2.3. Davranışsal Açıdan Riske Bakış ..................................................................... 98
2.2.4. Risk ve Kültür İlişkisi.................................................................................... 100
2.2.5. Risk ve Demografik Özellikler...................................................................... 101
xv
2.2.5.1. Cinsiyet.............................................................................................. 101
2.2.5.2. Yaş..................................................................................................... 102
2.2.5.3. Medeni durum ve çocuk sayısı.......................................................... 104
2.2.5.4. Gelir................................................................................................... 105
2.2.5.5. Eğitim seviyesi .................................................................................. 106
2.2.5.6. Meslek ............................................................................................... 107
3. BÖLÜM.......................................................................................................................... 108
3. BİREYSEL YATIRIMCILARDA RİSK TOLERANSI VE AŞIRI GÜVEN
KAVRAMININ KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ: BİR
UYGULAMA ............................................................................................................ 108
3.1. Literatür Taraması.................................................................................................... 108
3.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi................................................................................ 114
3.3. Araştırmanın Evreni, Örneklemi ve Kısıtları........................................................... 116
3.4. Araştırmada Kullanılan Yöntem ve Hipotezler ....................................................... 117
3.4.1. Araştırmada Kullanılan Ölçekler................................................................... 120
3.4.1.1. Risk toleransı ölçeği.......................................................................... 121
3.4.1.2. Aşırı güven ölçeği ............................................................................. 121
3.4.1.3. Demografik özellikler ....................................................................... 124
3.4.2. Araştırma Kapsamındaki Hipotezler ............................................................. 124
3.5. Araştırmanın Modeli................................................................................................ 126
3.6. Araştırmanın Analizinde Kullanılan Testler Hakkında Bilgiler.............................. 127
3.7. Ölçek Güvenilirliği .................................................................................................. 129
3.8. Araştırmaya İlişkin Bulgular ve Değerlendirmeler ................................................. 129
3.8.1. Demografik Özellikler ile İlgili Bulgu ve Değerlendirme............................. 129
3.8.2. Finansal Piyasalarda Yatırım Yapma Süresi Hakkında Bulgu ve
Değerlendirme................................................................................................ 131
3.8.3. Yatırımcıların Tercih Ettikleri Finansal Araçlara İlişkin Bulgu ve
Değerlendirme................................................................................................ 131
3.8.4. Yatırımcıların Bilgilenme Araçlarına İlişkin Bulgu ve Değerlendirme ........ 132
xvi
3.8.5. Aşırı Güven Davranışına İlişkin Bulgu ve Değerlendirme ........................... 132
3.8.6. Aşırı Güvenin Demografik Özellikler Alt Gruplarına Göre Fark Analizi .... 136
3.8.6.1. Aşırı güvenin cinsiyet alt gruplarına göre farklılıklarının “t” testi
analizi ................................................................................................... 136
3.8.6.2. Aşırı güvenin medeni durum alt gruplarına göre farklılıklarının “t”
testi analizi............................................................................................ 137
3.8.6.3. Aşırı güvenin yaş alt gruplarına göre farklılıklarının ANOVA
analizi ................................................................................................... 138
3.8.6.4. Aşırı güvenin çocuk sayısı alt gruplarına göre farklılıklarının
ANOVA analizi.................................................................................... 139
3.8.6.5. Aşırı güvenin eğitim alt gruplarına göre farklılıklarının ANOVA
analizi ................................................................................................... 141
3.8.6.6. Aşırı güvenin toplam gelir alt gruplarına göre farklılıklarının
ANOVA analizi.................................................................................... 142
3.8.6.7. Aşırı güvenin yatırım süresi alt gruplarına göre farklılıklarının
ANOVA analizi.................................................................................... 143
3.8.7. Risk Toleransına Yönelik Bulgu ve Değerlendirmeler................................. 144
3.8.8. Risk Toleransının Demografik Özellikler Alt Gruplarına Göre Fark Analizi147
3.8.8.1. Risk Toleransının cinsiyet alt gruplarına göre farklılıklarının “t”
testi analizi............................................................................................ 147
3.8.8.2. Risk toleransının medeni durum alt gruplarına göre farklılıklarının
“t” testi analizi ...................................................................................... 148
3.8.8.3. Risk toleransının yaş alt gruplarına göre farklılıklarının ANOVA
analizi ................................................................................................... 149
3.8.8.4. Risk toleransının çocuk sayısı alt gruplarına göre farklılıklarının
ANOVA analizi.................................................................................... 150
3.8.8.5. Risk toleransının eğitim alt gruplarına göre farklılıklarının ANOVA
analizi ................................................................................................... 150
3.8.8.6. Risk toleransının toplam gelir alt gruplarına göre farklılıklarının
ANOVA analizi.................................................................................... 151
3.8.8.7. Risk toleransının yatırım süresi alt gruplarına göre farklılıklarının
ANOVA analizi.................................................................................... 152
3.8.9. Aşırı Güven ve Risk Toleransı Arasındaki İlişkinin Ki-Kare Analizi (Risk
Tolerans Düzeylerine Göre) .......................................................................... 153
xvii
3.8.10. Aşırı Güven ve Risk Toleransı Arasındaki İlişkinin Ki-Kare Analizi (Risk
Tolerans Bileşenlerine Göre) ......................................................................... 155
3.8.10.1. Aşırı güven ve yatırım riski arasındaki ilişkinin Ki-Kare analizi ... 156
3.8.10.2. Aşırı güven ve finansal risk arasındaki ilişkinin Ki-Kare analizi ... 161
3.8.10.3. Aşırı güven ve spekülatif risk arasındaki ilişkinin Ki-Kare analizi 166
4. TARTIŞMA VE SONUÇ.............................................................................................. 169
5. KAYNAKLAR............................................................................................................... 174
6. EKLER ........................................................................................................................... 189
ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 195 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Davranışsal Finans, Bireysel Finans, Bireysel Finansal Planlama, Risk Toleransı, Aşırı Güven |
tr_TR |
dc.subject |
Behavioral Finance, Personal Finance, Personal Financial Planning, Risk Tolerance, Overconfidence |
tr_TR |
dc.title |
Bireysel yatırımcılarda risk toleransı ve aşırı güven kavramının karşılaştırmalı olarak incelenmesi |
tr_TR |
dc.title.alternative |
Risk tolerance of individual investors and a comprative analysis on concept of overconfidence |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı |
tr_TR |