Büyük menderes havzasında ortalama, maksimum ve minimum sıcaklıklarda 1970 sonrasında gözlenen eğilimler

Abstract

Bu çalışmada Büyük Menderes Havzasında Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından işletilen sekiz istasyonda (Sultanhisar ve Nazilli'de 1972-2011; Aydın, Denizli, Dinar, Uşak, Güney ve Yatağan'da 1970-2011 yılları arasında) kaydedilen aylık ortalama sıcaklık, aylık ortalama maksimum sıcaklık ve aylık ortalama minimum sıcaklık verileri kullanılarak maksimum, minimum ve ortalama sıcaklıkların aylık, mevsimlik ve yıllık ortalamalarının zamansal değişimleri iklim değişimi bağlamında incelenmiştir. Zaman serileri öncelikle Runs testi kullanılarak homojenlik testine tabi tutulmuştur. Serilerindeki eğilimlerin (trendlerin) önem düzeyi Mann-Kendall testi, eğilimlerin büyüklükleri ise Sen'in eğim testi yöntemleri kullanılarak saptanmıştır. Seri korelasyon katsayısı %5 düzeyinde önemli olan ve yüksek varyasyon katsayısı içeren serilere TFPW (Trend-Free Prewhitening) süreci uygulanmıştır. İstasyonların büyük çoğunluğunda yıllık ortalama, yıllık ortalama maksimum ve yıllık ortalama minimum sıcaklıklarda istatistiksel olarak önemli artışlar görülmüştür. En yüksek artışların, yıllık ortalama maksimum sıcaklıklarda Yatağan'da 0.062 °C/yıl, yıllık ortalama minimum ile yıllık ortalama sıcaklıklarda ise Denizli'de sırasıyla 0.067 °C/yıl ve 0.050 °C/yıl olduğu belirlenmiştir. Yaz mevsimi ve dolayısıyla yaz ayları sıcaklık artışlarının %5 düzeyinde önemli olduğu ve artış miktarlarının en yüksek olduğu dönemlerdir. Diğer aylar ve mevsimlerde çok büyük çoğunlukla önemsiz artış veya azalışlar saptanmıştır. Her üç parametrenin de yıllık ortalamalarındaki artan yöndeki trendlerin en büyük sorumlusunun yaz aylarındaki artışlar olduğu görülmüştür. In this study, considering climate change phenomenon, it is aimed to investigate temporal trends of mean, maximum and minimum temperatures in monthly, seaonal and annual scales using temperature data recorded at nine stations (between 1972-2011 at Sultanhisar and Nazilli and 1970-2011 at Aydın, Denizli, Dinar, Uşak, Güney and Yatağan) in Büyük Menderes Basin, operated by State Meteorological Service of Turkey (Metetoroloji Genel Müdürlüğü). Firstly, temperature series were subjected to homogeneity analysis using Runs test. Statistical significance of trends were assessed by non-parametric Mann-Kendall test and magnitudes of trends were quantifed by Sen's Slope Estimator. Series having significant serial correlation at %5 level and high coefficient of variation were applied Trend-Free Prewhitening procedure. The results showed that mean annual, mean annul maximum and mean annul minimum temperatures experienced statistically significant increasing trends at most of the stations. The highest trends for mean annual maximum, mean annual minimum and mean annual temperatures were 0.062 °C/year at Yatağan, 0.067 °C/year and 0.050 °C/year at Denizli, respectively. Summer season and summer months were the periods which had statistically significant increasing trends and the highest trend magnitudes. Other seasons and months had nonsignificant trends, either increasing or decreasing. It seemed that increasing trends in annual averages can be attributed to the increases in summer months