Farklı sakız ağacı (Pistacia lentiscus L.) genotiplerine ait sürgün ucu eksplantlarında in vitro kültürlerin başlatılması ve mikroçoğaltım olanaklarının araştırılması

Abstract

Amaç: Bu çalışma, olgun sakız ağaçlarının (Pistacia lentiscus L.) in vitro klonal mikroçoğaltımını gerçekleştirmek amacıyla yapılmıştır. Ayrıca kültür ortamlarında meydana gelen kararma problemleri, farklı örnek alım dönemleri ve genotiplerin başarısı araştırılmıştır. Materyal ve Yöntem: Çalışmada başlangıç bitki materyali olarak 4 farklı genotipe ait yaklaşık 20-25 cm’lik 1-2 yıllık odun çelikleri kullanılmıştır. Örnekler; Kasım, Aralık ve Ocak aylarında alınmıştır. Çeliklerin saf suda zorlanmasıyla elde edilen sürgün uçları, doku kültüründe eksplant olarak kullanılmıştır. Bulgular: Tüm genotiplerin ortalaması alındığında, çelik başına düşen ortalama sürgün değeri 6,57 ile Ocak ayında en yüksek seviyede bulunmuştur. Eksplantların dip kısımlarını kaplayan parafin uygulamasının, kararmayı belirgin şekilde azalttığı hatta neredeyse tamamen engellediği gözlemlenmiştir. Ocak döneminin ikinci aşamasında 1 mg/l BAP (6- benzilaminopürin) ve 0,5 mg/l GA3 (giberellik asit) içerikli MS besi ortamlarında eksplantların %51,33’ü adventif tomurcuk oluşturmuştur. Yabani genotipe ait eksplantlar, 2 mg/l IBA (indol-3 bütirik asit) içerikli MS besi ortamında %61,54 oranında köklenme göstermiştir. Sonuç: Yabani genotipte sağlanan köklenme başarısı, kültür klonlarına ait sürgün uçlarının, akraba türler yerine köklendirilmiş yabani genotip eksplantları üzerine mikroaşılanmasının mümkün olduğunu göstermektedir. Geliştirildiği taktirde bu yöntem, sakız ağaçlarının ticari mikroçoğaltımı için en makul metod olarak ön plana çıkmaktadır.

Objective: The aim of this study was to perform in vitro clonal micropropagation of mature mastic trees (Pistacia lentiscus L.). In addition, browning problems in culture media, different sampling periods and success of genotypes were investigated. Material and Methods: In the study, 1–2-year-old wood cuttings which are approximately 20-25 cm belonging to 4 different genotypes were used as the starting plant material. Samples were taken in November, December and January. The shoot tips obtained by forcing the hardwood cuttings in distilled water were used as explants in tissue culture. Results: When all genotypes are averaged, the average shoot value per cutting was found at the highest level in January with 6.57. The application of paraffin, which covers the basal parts of the explants, significantly reduced or even completely prevented browning. In the second stage of the January period, 51.33% of the explants formed adventitious buds in MS media containing 1 mg/l BAP (6-benzylaminopurine) and 0,5 mg/l GA3 (giberellic acid). Explants of wild genotype showed 61.54% rooting in MS medium containing 2 mg/l IBA (indole-3-butyric acid). Conclusion: The rooting success achieved in the wild genotype indicates that it is possible to micrograft shoot tips of culture clones onto rooted wild genotype explants rather than related species. If it was further developed, this method would stand out as the most reasonable method for commercial micropropagation of mastic trees.