dc.contributor.advisor |
İnce Erdoğan, Dilşen |
|
dc.contributor.author |
Saruhan, Ahmet |
|
dc.date.accessioned |
2021-11-26T08:43:40Z |
|
dc.date.available |
2021-11-26T08:43:40Z |
|
dc.date.issued |
2021-11-08 |
|
dc.date.submitted |
2021-05-03 |
|
dc.identifier.citation |
Saruhan, A. (2021) Aydın’daki kıbrıs gazilerinin gözüyle 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı üzerine sözlü tarih çalışması (yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın |
tr_TR |
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4526 |
|
dc.description.abstract |
Dünya üzerinde bazı bölgeler her zaman küresel güçlerin dikkatini çekmiş ve
stratejik olarak avantajlı olmuştur. Kıbrıs Adası da Doğu Akdeniz’de yer alan stratejik
olarak önemi yadsınamaz bir noktadadır. Coğrafi olarak Anadolu’ya bağlı bulunan Ada,
1571 yılında Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altına girmiş ve 307 yıl boyunca insanları
huzur içinde yaşamıştır. 1878 yılında İngiltere’ye geçtikten sonra ise bir daha aynı huzur
ortamı sağlanamamış, özellikle Kıbrıs Türkleri için zulüm yılları başlamıştır. 1974 yılında
Kıbrıs Adası’ndaki soydaşlarımızı kurtarmak için giriştiğimiz Kıbrıs Barış Harekâtı, hem
tüm dünyaya bir meydan okuma hem de soydaşlarımıza bu zulümleri yapanlara, Türk
askerinin cesaretini ve gücünü gösterme açısından bir onur meselesine dönüşmüştür.
Bu çalışmada öncelikle Kıbrıs Adasının tarihi, konumu gereği Adanın jeopolitik ve
jeostratejik önemi, tarih boyunca geçirdiği evreler, Kıbrıs Barış Harekâtına giden süreç ve
harekâtın nasıl gerçekleştiği incelenecektir. Diğer yandan sözlü tarih çalışmalarının tarih
bilimine yaptığı katkı yadsınamayacak derecede büyüktür. Bu yüzden çalışmanın en önemli
kısmını sözlü tarih çalışması yapılan Aydın Şehit Aileleri ve Gazileri Dayanışma
Derneği’ne kayıtlı 15 muharip gazinin anıları oluşturacaktır.
Bu vatanı ve soydaşlarımızın yaşadığı toprakları korumak için canını ortaya koyan
gazilerimize hepimizin minnet borcu var. Bu çalışmanın temel amacı, 1974 yılında Kıbrıs
Barış Harekâtına katılan Aydınlı gazilerin anılarıyla harekâtın bilinmeyen yönlerini ortaya
çıkarmak ve Aydınlı gazilerimiz nezdinde tüm gazilerin yaşadıkları sorunları belirleyerek
gazilerimizin sesi olmaktır. |
tr_TR |
dc.description.abstract |
Some regions in the world have always attracted the attention of global powers as
they are strategically advantageous. It is an undeniable fact that the island of Cyprus is
strategically significant in the Eastern Mediterranean. The island, which is geographically
linked to Anatolia, came under the rule of the Ottoman Empire in 1571 and islanders lived
in peace for 307 years. After it was taken by England in 1878, the same peace environment
could not be maintained again, and the years of cruelty started for especially the Turkish
Cypriots. The Cyprus Peace Operation, which we initiated in 1974 to save our cognates on
the island of Cyprus, turned into a matter of honor both in terms of showing the courage and
power of the Turkish soldiers to those who inflicted cruelty to our cognates.
In this study, first of all, the history of Cyprus Island, the geopolitical and
geostrategic importance of the island, the stages it has passed throughout the history, the
process leading to the Cyprus Peace Operation and how the operation was carried out will
be examined. On the other hand, the contribution of oral history studies to history science is
undeniably great. Thus, the most important part of the study will consist of the memories of
15 war veterans registered at Aydın Solidarity Association of Martyrs’ Families and
Veterans.
We all owe gratitude to our veterans who laid down their lives to protect this
motherland and the lands where our cognates lived. The main purpose of this study is to
reveal the unknown aspects of the operation with the memories of veterans who live in
Aydın and participated in the Cyprus Peace Operation in 1974 and to identify the problems
experienced by all veterans in the eye of the veterans in Aydın. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI................................................................................v
ÖZET .....................................................................................................................................vii
ABSTRACT ...........................................................................................................................ix
ÖNSÖZ...................................................................................................................................xi
İÇİNDEKİLER……………………………………..……………………………………...xiii
TABLOLAR DİZİNİ...........................................................................................................xvii
GÖRSELLER DİZİNİ..........................................................................................................xix
GRAFİKLER DİZİNİ...........................................................................................................xxi
HARİTALAR DİZİNİ........................................................................................................xxiii
KISALTMALAR DİZİNİ ...................................................................................................xxv
GİRİŞ.......................................................................................................................................1
BİRİNCİ BÖLÜM...................................................................................................................3
1. KIBRIS ADASININ TARİHİ ............................................................................................3
1.1. Kıbrıs Adası’nın Jeopolitik ve Jeostratejik Önemi ......................................................3
1.2. Osmanlı Devleti İdaresinde Kıbrıs Adası (1571-1878) ...............................................6
1.3. Kıbrıs Adası’nın İlhak Edilmesi ve İngiliz Yönetimi ..................................................9
1.3.1. 1878 – 1914 Döneminde Kıbrıs ..........................................................................11
1.3.2. 1914 - 1923 Döneminde Kıbrıs...........................................................................14
1.3.3. 1923 – 1950 Döneminde Kıbrıs ..........................................................................16
1.4. Kıbrıs Meselesinin Doğuşu ve 1950-1960 Arası Gelişim Süreci ..............................21
1.4.1. Demokrat Parti’nin Kıbrıs Politikası (1950-1955)..............................................21
1.4.2. Kıbrıs Meselesinin Uluslararası Gündeme Taşınması ........................................24
1.4.3. EOKA Örgütü’nün (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston) Kurulması............25
xiv
1.4.4. I. Londra Konferansı (29 Ağustos 1955).............................................................26
1.4.5. 6-7 Eylül Olayları (6 Eylül 1955 - 7 Eylül 1955)................................................28
1.4.6. Türk Mukavemet Teşkilatının Kurulması (1 Ağustos 1958)...............................30
1.4.7. Zürih ve Londra Anlaşmaları (6-11 Şubat 1959) ................................................33
1.4.8. Garanti ve İttifak Anlaşmaları (11 Şubat 1959) ..................................................35
1.4.9. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kurulması (16 Ağustos 1960).......................................38
1.5. 1974 Yılına Kadar Meydana Gelen Diğer Olaylar.....................................................41
1.5.1. Akritas Planı (21 Aralık 1963) ............................................................................41
1.5.2. Kanlı Noel Olayları (21 Aralık 1963)..................................................................42
1.5.3. III. Londra Konferansı (15 Ocak 1964)...............................................................44
1.5.4. Kıbrıs Meselesinin Birleşmiş Milletlere Taşınması ............................................45
1.5.5. Türk Hükümeti’nin Müdahale Kararı ve Johnson Mektubu................................46
1.5.6. Geçitkale ve Boğaziçi Olaylarının Başlaması (15 Kasım 1967) .........................49
1.5.7. 15 Temmuz 1974 Darbesi....................................................................................50
İKİNCİ BÖLÜM....................................................................................................................53
2. 1974 KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI ..................................................................................53
2.1. Kıbrıs Barış Harekâtı Kararının Alınması ve Harekâta Giden Süreç.........................53
2.2. Birinci Barış Harekâtı (20-22 Temmuz 1974) ...........................................................56
2.3. Cenevre Konferansları (25 Temmuz 1974-14 Ağustos 1974) ...................................64
2.4. İkinci Barış Harekâtı (14 Ağustos 1974-17 Ağustos 1974) .......................................68
2.5. Harekâtın Sonuçları ve Harekât Sonrasında Yaşanan Gelişmeler .............................71
2.6. Amerikan Silah Ambargosu .......................................................................................73
2.7. Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin İlanı (13 Şubat 1975)...............................................75
2.8. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kurulması (15 Kasım 1983)............................78
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ...............................................................................................................80
3. AYDIN İLİNDEKİ GAZİLER İLE YAPILAN SÖZLÜ TARİH ÇALIŞMASININ
ANALİZİ ...............................................................................................................................80
xv
3.1. Gazilerin Anlatımıyla Harekâttan Önce Türkiye’nin Genel Durumu........................82
3.2. Harekât Kararının Alınması ve Gazilerin Ada’ya Sevki ...........................................85
3.3. Gazilerin Harekât Sırasındaki Görevleri....................................................................95
3.4. Harekât Sırasında Yeme, İçme, Sağlık ve Barınma Koşulları.................................101
3.5. Kıbrıslı Vatandaşların Türk Askerine Karşı Davranışları........................................104
3.6. Harekât Sırasında Gazilerin En Çok Etkilendikleri Olaylar ....................................106
3.7. Kıbrıs Barış Harekâtı’nın Sona Ermesi ve Memlekete Dönüş ................................111
SONUÇ................................................................................................................................117
KAYNAKLAR....................................................................................................................120
EKLER ................................................................................................................................130
EK 1: Sözlü Tarih Çalışmasına Katılan Gazilerin Biyografileri......................................130
EK 2: Aydın Şehit Aileleri ve Gazileri Dayanışma Derneği’ne kayıtlı 90 Gazinin Listesi
..........................................................................................................................................145
EK 3: Sözlü Tarih Çalışması Yapılan Gaziler .................................................................147
EK 4: Gazilere Sorulan Sorular .......................................................................................148
Ek 5: 6-7 Eylül Olayları Sebebiyle İlan Edilen Sıkıyönetimin Karar Metni (BCA,030\18.
140. 82. 2.) (07.09.1955)..................................................................................................149
EK 6: 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı Genel Seferberlik İlanı (BCA, 030\18. 317. 47. 12.)
(20.07.1974).....................................................................................................................150
EK 7: Kıroba Gazetesi (19 Şubat 1959)...........................................................................151
EK 8: Hüraydın Gazetesi (28 Kasım 1967) .....................................................................152
EK 9: Milliyet Gazetesi (21 Temmuz 1974)....................................................................153
EK 10: İsmail Ece’nin Kıbrıs Barış Harekâtı Milli Mücadele Madalyası .......................154
EK 11: Hidayet Bozdağ’ın Şerit Rozet Beratı .................................................................155
EK 12: Sözlü Tarih Çalışması Yapılan Gaziler Toplu Fotoğraf......................................156
EK 13: Aydın Valisi Sayın Yavuz Selim KÖŞGER, Kıbrıs Gazilerine Madalyalarını
Takdim Ederken...............................................................................................................158
ÖZGEÇMİŞ.........................................................................................................................159 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Kıbrıs Barış Harekâtı, Sözlü Tarih, Türk, Aydınlı Gaziler, 1974 |
tr_TR |
dc.subject |
Cyprus Peace Operation, Oral History, Turkish, Veterans of the Aydın, 1974 |
tr_TR |
dc.title |
Aydın’daki Kıbrıs gazilerinin gözüyle 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı üzerine sözlü tarih çalışması |
tr_TR |
dc.title.alternative |
Oral history study on Cyprus Peace Operation in 1974 through the eyes of Cyprus veterans in Aydın |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı |
tr_TR |