Amaç: Bu araştırmanın amacı; çörek otu bitkisinde anter kültür tekniği kullanılarak haploid
bitki üretim potansiyeli araştırmaktır. Ayrıca gelecekte yapılacak bitki ıslah çalışmalarında
çörek otu bitkisinin anter kültür çalışmalarında kullanılacak besi ortamları protokolllerinin
geliştirilmesine ve %100 homozigot bitkilerin elde edilmesine katkı sağlanması
amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Bu tez çalışmasında bitki materyali olarak ülkemizin tek tescilli çeşidi
olan Çameli çörek otu çeşidi ile Denizli, Isparta, Samsun ve Ankara illerindeki üreticilerden
temin edilen 4 farklı çörek otu popülasyonu kullanılmıştır. Bitki çiçeklenme döneminde tek
çekirdekli mikrosporları içeren tomurcuklar toplanmış ve MS besi ortamı ve bu ortama BAP
ve/veya IAA ilave edilmiş toplam 10 farklı besi ortamı (kontrol, 0,5, 1,0 ve 2,0 mg.l-1 BAP,
0,5, 1,0 ve 2,0 mg.l-1
IAA, 1,0/1,0, 0,1/2,0 ve 2,0/0,5 mg.l-1 BAP/IAA) kullanılmıştır.
Araştırma kapsamında her bir popülasyon ve besi ortamı için 5 petri üzerinden ve her petride
20 anter olacak şekilde anter kültür çalışması yapılmıştır. Toplam her bir besi ortamında 500
adet anter kültüre alınmıştır. Her bir popülasyon için ise toplam 1.000 adet anter üzerinden
kültür çalışması yürütülmüştür.
Bulgular: Genel kallus başarı oranının; 0,5 mg.l-1
IAA içeren besi ortamında %1,6, 1,0 mg.l 1 BAP + 1,0 mg.l-1
IAA içeren besi ortamında %0,6 ve 0,5 mg.l-1 BAP içeren besi ortamında
%0,4 olduğu belirlenmiştir. Popülasyonlar düzeyinde en yüksek başarı oranı %1,0 ile Ankara
popülasyonundan elde edilmiş olup, bunu %0,2 ile Denizli popülasyonu ve %0,1 ile Isparta
xii
popülasyonu takip etmiştir. Araştırmaya konu popülasyonların ve besi ortamlarının genel
başarı oranının ise %0,26 olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Elde edilen veriler ışığında genel bir değerlendirme yapıldığında; bitki rejenerasyonu
sağlanamamış olmasına karşın, düşük oranlarda da olsa kallus oluşumu başarılmıştır.
Objective: The purpose of this research; The aim of this study is to investigate the haploid
plant production potential in black cumin using anther culture technique. In addition, it is
aimed to contribute to the development of nutrient media protocols to be used in anther culture
studies of black cumin and to obtain 100% homozygous plants in future plant breeding studies.
Material and Methods: In this thesis study, Çameli black seed variety, which is the only
registered variety of our country, and 4 different black seed populations obtained from
producers in Denizli, Isparta, Samsun and Ankara provinces were used as plant material.
During the plant flowering period, buds containing late unicellular microspores were collected
and MS nutrient medium and a total of 10 different nutrient mediums (control, 0.5, 1.0 and 2.0
mg.l-1 BAP, 0 0.5, 1.0 and 2.0 mg.l-1
IAA, 1.0/1.0, 0.1/2.0 and 2.0/0.5 mg.l-1 BAP/IAA) were
used . Within the scope of the research, anther culture studies were carried out on 5 petri dishes
and 20 anthers in each petri dish for each population and medium. A total of 500 anthers were
cultured in each medium. For each population, a total of 1000 anther culture studies were
carried out.
Results: The overall callus success rate; 1.6% in the medium containing 0.5 mg.l-1 IAA, 0.6%
and 0.5 mg.l in the medium containing 1.0 mg.l-1 BAP + 1.0 mg.l-1 IAA It was determined
that it was 0.4% in the nutrient medium containing -1 BAP. At the population level, the highest
success rate was obtained from the Ankara population with 1.0%, followed by the Denizli
population with 0.2% and the Isparta population with 0.1%. It has been determined that the
overall success rate of the populations and mediums that are the subject of the research is
xiv
0.26%.
Conclusion: When a general evaluation is made in the light of the data obtained; Although
plant regeneration could not be achieved, callus formation was achieved, albeit at low rates.
