dc.contributor.advisor |
Günseli Dereboy, Çiğdem |
|
dc.contributor.author |
Onaral, Gizem |
|
dc.date.accessioned |
2021-11-25T12:39:56Z |
|
dc.date.available |
2021-11-25T12:39:56Z |
|
dc.date.issued |
2021-11-11 |
|
dc.date.submitted |
2021-01-04 |
|
dc.identifier.citation |
Onaral, G. (2021) Examining problematic internet-gaming use and neet/social withdrawal (hikikomori) risk prevalence and related variables among high school students (yayınlanmamış doktora tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın |
tr_TR |
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4468 |
|
dc.description.abstract |
Bu kesitsel ve betimsel çalışma iki temel amaç doğrultusunda yürütülmüştür. İlk
olarak Aydın ili Efeler ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı devlet liseleri ile özel
liselerin 9., 10. ve 11. sınıflarında öğrenimini sürdüren öğrencilerde problemli internet
kullanımı ve dijital oyun oynama davranışının yaygınlığı ile hikikomori riskinin
belirlenmesi amaçlanmıştır. İkinci olarak ise, ergenlik dönemindeki bireylerde problemli
internet kullanımı ve dijital oyun oynama davranışı ile NEİY/Hikikomori riskinin
etiyolojisinde algılanan ebeveyn tutumları (duygusal sıcaklık, reddedicilik, aşırı
koruyuculuk) ile kimlik bocalamasının rolünün belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu iki temel
amacın yanında mevcut çalışmada, algılanan ebeveyn tutumları ile problemli internet
kullanımı, dijital oyun oynama davranışı ve NEİY/Hikikomori riski arasındaki ilişkilerde
kimlik bocalamasının aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Söz konusu bu amaçlar
doğrultusunda, çoklu örnekleme içinde küme örneklem yöntemi kullanılarak ulaşılan 1128
öğrenciye Demografik Bilgi Formu, SanalMetre, İnternet Bağımlılık Ölçeği, Dijital Oyun
Bağımlılığı Ölçeği, NEİY/Hikikomori Riski Ölçeği, Kimlik Duygusu Değerlendirme Aracı
ve Kısaltılmış Algılanan Ebeveyn Tutumları - Çocuk Formu uygulanmıştır. İstatistiksel
analizler yaşları 13 ile 18 arasında değişen 461'i erkek olmak üzere toplam 980 öğrenciden
elde edilen geçerli veriler ile yapılmıştır. Bu kapsamda öncelikle Uchida ve Norasakkunkit
(2015) tarafından geliştirilen NEİY/Hikikomori Riski Ölçeği'nin Türkçe'deki psikometrik
özellikleri incelenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda varyansın %52.36'sını
açıkladığı belirlenen ölçek için cronbach alfa iç tutarlık değeri .73, Freeter Yaşam Tarzını
Tercih Etme alt ölçeği için .60, Öz-yeterlik Eksikliği alt ölçeği için .74 ve Geleceğe Yönelik
Belirsiz Hedefler alt ölçeği için .87 olarak bulunmuştur. Doğrulayıcı faktör analizi de
vi
NHRÖ'nün ergenlik dönemindeki lise öğrencilerinden oluşan örneklemde doğrulandığına
işaret etmiştir. Ardından problemli internet kullanımı açısından araştırmanın örneklemini
oluşturan ergenlerin %.5'inin patolojik internet kullanıcısı olduğu, %14.6'sının sınırlı sayıda
belirti gösterdiği ve %85'inin belirti göstermediği belirlenmiştir. Problemli dijital oyun
oynama davranışı açısından ise, monotetik formata göre ergenlerin %12.3'ünün yüksek
riskli, politetik formata göre ise %33.7'sinin riskli oyuncu olduğu bulunmuştur. Hikikomori
riski açısından ise, NEİY/Hikikomori riskinin düşük olduğu ve sosyal içe çekilme riski
yüksek ergen olmadığı belirlenmiştir. Yapılan regresyon analizleri sonucunda; problemli
internet kullanımına ilişkin elde edilen bulgular; algılanan aşırı koruyucu ve reddedici
ebeveyn tutumları ile kimlik bocalamasının problemli internet kullanımını olumlu yönde
yordadığını göstermiştir. Buna ek olarak, kimlik bocalamasının, ebeveynlerin duygusal
sıcak, aşırı koruyucu ve reddedici olarak algılanması ile problemli internet kullanımı
arasındaki ilişkiye aracılık ettiği görülmüştür. Problemli dijital oyun oynama davranışı
açısından ise, algılanan anne ve baba tutumları açısından farklılık olduğu dikkat çekmiştir.
Anne tutumları ile yapılan analizler; algılanan reddedici anne tutumu ve kimlik
bocalamasının problemli dijital oyun oynama davranışını olumlu yönde yordadığına işaret
etmiştir. Baba tutumları ile yapılan analizler ise, algılanan reddedici baba tutumu ve kimlik
bocalamasının problemli dijital oyun oynama davranışını olumlu yönde, algılanan duygusal
sıcak baba tutumunun ise problemli dijital oyun oynama davranışını olumsuz yönde
yordadığını göstermiştir. Buna ek olarak; kimlik bocalamasının, ebeveynlerin duygusal
sıcak, aşırı koruyucu ve reddedici olarak algılanması ile problemli dijital oyun oynama
davranışı arasındaki ilişkiye aracılık ettiği belirlenmiştir. NEİY/Hikikomori riski açısından
yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgular ise, kimlik bocalamasının
NEİY/Hikikomori riskini olumlu yönde, algılanan duygusal sıcak ve aşırı koruyucu ebeveyn
tutumunun ise NEİY/Hikikomori riskini olumsuz yönde yordadığına işaret etmiştir. Buna ek
olarak; kimlik bocalamasının, ebeveynlerin duygusal sıcak, aşırı koruyucu ve reddedici
olarak algılanması ile sosyal içe çekilme riski arasındaki ilişkiye aracılık ettiği görülmüştür.
Çalışmanın son kısmında ise, elde edilen tüm bu bulgular alanyazın ışığında tartışılarak,
mevcut çalışmanın sınırlılıklarından söz edilmiş ve ileride yapılacak çalışmalar için birtakım
öneriler sunulmuştur. |
tr_TR |
dc.description.abstract |
This cross-sectional and descriptive study was conducted for two main purposes. First
of all, it was aimed to investigate the prevalence of problematic internet use and digital
game playing behavior and the risk of hikikomori among 9th, 10th and 11th grades students
of high schools affiliated to the Ministry of National Education in Efeler district of Aydın.
Second of all, it was aimed to investigate the role of perceived parental attitudes (emotional
warmth, rejection, over-protection) and identity confusion in the etiology of problematic
internet use, problematic digital game playing behavior and risk of hikikomori in
adolescents. In addition to these two main purposes, the present study aimed to examine the
mediating role of identity confusion on the relationship between perceived parental attitudes
and problematic internet use, digital game playing behavior, and hikikomori risk. In
accordance with this purpose, Demographic Information Form, CyberMeter, Internet
Addiction Scale, Digital Game Addiction Scale, NEET/Hikikomori Risk Scale, Instrument
for Assessing Identity Confusion and The Egna Minnen Betraffande Uppfostran were
administered to 1128 students who were reached using the cluster sampling method in
multiple sampling. Statistical analyzes were conducted with 980 students (aged between 13
and 18, 461 boys and 439 girls) valid data. In this context, firstly, psychometric properties
of NEET/Hikikomori Risk Scale developed by Uchida and Norasakkunkit (2015) in Turkish
were examined. As a result of the exploratory factor analysis, the Cronbach's alpha value
was found to be .73 for the scale which was determined to explain 52.36% of the variance,
.60 for Freeter Lifestyle Preference subscale, .74 for Lack of Self-Competence subscale and
.87 for Uclear Ambition for the Future subscale. Confirmatory factor analysis also pointed
out that the NHRS was validated in adolescent sample. Afterward, in regards to problematic
viii
internet use, it was determined that .5% of the adolescents were pathological internet users,
14.6% had limited number of symptoms and 85% had not any symptoms. In regards to
problematic digital gaming behavior, it was found that 12.3% of the adolescents were high
risky gamers according to the monothetic format and 33.7% were risky gamers according to
the polyethetic format. In terms of the risk of hikikomori, it was determined that
NEET/Hikikomori risk was low and there aren't any adolescents with high social
withdrawal risk. In consequence of the regression analysis, the findings related to
problematic internet use; pointed out that perceived parental attitudes (overprotection and
rejection) and identity confusion positively predicted problematic internet use. Furthermore,
the relationship between perceived parenting attitudes (emotional warmth, overprotection
and rejection) and problematic internet use was mediated by identity confusion. It was
surprising to obtain different results about perceived mother and father attitudes related to
problematic digital game playing behavior. While analyzes conducted with perceived
maternal attitudes showed that perceived maternal rejection and identity confusion
positively predicted problematic digital game-playing behavior. Analyzes with perceived
paternal attitudes showed that while perceived paternal rejection and identity confusion
positively predicted problematic digital game playing behavior, perceived paternal
emotional warmth negatively predicted problematic digital game playing behavior. In
addition; the relationship between perceived parenting attitudes (emotional warmth,
overprotection and rejection) and problematic digital game playing behavior was mediated
by identity confusion. As a result of the regression analysis, the findings related to
NEET/Hikikomori risk indicated that identity confusion positively predicted the
NEET/Hikikomori risk. Perceived parental emotional warmth and overprotective attitudes
were negative predictors of NEET/Hikikomori risk. Additionally; the relationship between
perceived parenting attitudes (over-protection, rejection and emotional warmth) and
NEET/Hikikomori risk was mediated by identity confusion. In the last part of the study, all
these findings were discussed in the light of the literature, the limitations of the present
study were mentioned and some suggestions for future studies were presented |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
ÖZET ................................................................................................................................v
ABSTRACT .....................................................................................................................vii
ÖNSÖZ .............................................................................................................................ix
ŞEKİLLER DİZİNİ ..........................................................................................................xv
TABLOLAR DİZİNİ ........................................................................................................xix
EKLER DİZİNİ ...............................................................................................................xxi
KISALTMALAR DİZİNİ ................................................................................................xxii
GİRİŞ ................................................................................................................................1
1. BÖLÜM .......................................................................................................................7
1. GENEL BİLGİLER ......................................................................................................7
1.1. Problemli İnternet Kullanımı .....................................................................................7
1.1.1. Problemli İnternet Kullanımı’nın Kuramsal Açıklaması ..............................7
1.1.2. Problemli İnternet Kullanımı’na İlişkin Önerilen Tanı Ölçütleri ..................14
1.1.3. Problemli İnternet Kullanımının Yaygınlığı .................................................19
1.2. Problemli Dijital Oyun Oynama Davranışı ...............................................................20
1.2.1. Problemli Dijital Oyun Oynama Davranışı’nın Olası Tanı Ölçütleri .....................20
1.2.2. Problemli Dijital Oyun Oynama Davranışı’nın Kuramsal Açıklaması .........22
1.2.3. Problemli Dijital Oyun Oynama Davranışı’nın Yaygınlığı ..........................26
1.3. Hikikomori (Sosyal İçe Çekilme) ..............................................................................27
1.3.1. Hikikomori’nin Kuramsal Açıklaması ..........................................................30
1.3.2. Ne Eğitimde Ne İstihdamda Ne De Yetiştirmede Yer Alanlar (NEİY) ........34
1.3.3. Hikikomori ve NEİY Yaygınlığı ...................................................................35
1.3.4. Hikikomori ile İlgili Yurtdışında Yapılan Araştırmalar ................................36
1.3.4.1. Hikikomori ve algılanan ebeveyn tutumları alanyazını ....................36
1.3.4.2. Hikikomori ve problemli internet kullanımı ve dijital oyun oynama
davranışı alanyazını ......................................................................................38
xi
1.3.4.3. Hikikomori ve ilişkili diğer özellikler alanyazını .............................38
1.4. Algılanan Ebeveyn Tutumları ....................................................................................42
1.4.1 Algılanan Ebeveyn Tutumları ve Problemli İnternet Kullanımı - Dijital Oyun
Oynama Davranışı Alanyazını .........................................................................46
1.5. Kimlik Duygusu .........................................................................................................49
1.5.1. Kimlik Duygusu ve Problemli İnternet Kullanımı - Dijital Oyun Oynama
Davranışı Alanyazını ........................................................................................54
2. BÖLÜM .......................................................................................................................57
2. YÖNTEM .....................................................................................................................57
2.1. Araştırma Deseni .............................................................................................. 57
2.2 Araştırmanın Evreni ve Örneklemi ...................................................................57
2.3. Veri Toplama Araçları .....................................................................................60
2.3.1. Demografik Bilgi Formu .....................................................................60
2.3.2. SanalMetre (SM) ..................................................................................60
2.3.3. İnternet Bağımlılık Ölçeği (İBÖ) .........................................................60
2.3.4. Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği (DOB-7) ...........................................61
2.3.5. NEİY/Sosyal İçe Çekilme Riski Ölçeği (NHRÖ) ................................62
2.3.6. Kimlik Duygusu Değerlendirme Aracı (KDDA) .................................62
2.3.7. Kısaltılmış Algılanan Ebeveyn Tutumları-Çocuk Formu (KAET-Ç) .63
2.4. İşlem ........................................................................................................64
2.4.1. Araştırmanın Etik Yönü .......................................................................64
2.4.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman ................................................65
2.4.3. Verilerin Toplanması ...........................................................................65
2.4.4. Araştırmaya Dahil Edilme Ölçütleri .................................................... 68
2.4.5. Araştırmadan Dışlanma Ölçütleri ........................................................ 68
2.5. Veri Analizi ...................................................................................................... 68
2.5.1. Verilerin Temizlenmesi ....................................................................... 68
xii
2.5.2. Varsayımlara Yönelik Ön Analizler .................................................... 69
2.5.3 İstatistiksel Analizler ............................................................................ 71
3. BÖLÜM .......................................................................................................................72
3. BULGULAR .................................................................................................................72
3.1. Ergenlerin İnternet ve Dijital Oyun Oynama Alışkanlıklarına İlişkin Veriler .72
3.2. NEİY/Hikikomori Riski Ölçeği’nin Türkçe’deki Psikometrik Özellikleri ......75
3.2.1. Dil Geçerliliği ......................................................................................75
3.2.2. Güvenirlik Analizi – 1 .........................................................................76
3.2.3. Geçerlik Analizi – 1 .............................................................................78
3.2.4. Güvenirlik Analizi – 2 .........................................................................82
3.2.5. Geçerlik Analizi – 2 .............................................................................82
3.3. Değişkenlerin Betimsel İstatistikleri ve Yaygınlık Oranları ............................85
3.4. Değişkenlerin Sosyo-demografik Özellikler Açısından İncelenmesi ...............90
3.5. Değişkenler Arasındaki Korelasyon Analizleri ................................................91
3.6. Katılımcıların Problemli İnternet Kullanımı ve Dijital Oyun Oynama Davranışı
Düzeylerine Göre Kimlik Bocalaması ve Sosyal İçe Çekilme Risklerinin
İncelenmesi...............................................................................................................94
3.7. Regresyon Analizleri ........................................................................................97
3.7.1. Problemli İnternet Kullanımının Algılanan Ebeveyn Tutumları ve
Kimlik Bocalaması Tarafından Yordanması .................................................97
3.7.2. Problemli Dijital Oyun Oynama Davranışının Algılanan Ebeveyn
Tutumları ve Kimlik Bocalaması Tarafından Yordanması ............................100
3.7.3. NEİY/Hikikomori Riskinin Algılanan Ebeveyn Tutumları ve Kimlik
Bocalaması Tarafından Yordanması ..............................................................102
3.8. Aracılık Analizleri ............................................................................................105
3.8.1. Algılanan Ebeveyn Tutumları ile Problemli İnternet Kullanımı
Arasındaki İlişkide Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün İncelenmesi .......105
xiii
3.8.2. Algılanan Ebeveyn Tutumları ile Problemli Dijital Oyun Oynama
Davranışı Arasındaki İlişkide Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün
İncelenmesi ....................................................................................................111
3.8.3. Algılanan Ebeveyn Tutumları ile NEİY/Hikikomori Riski ve Alt
Boyutları Arasındaki İlişkide Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün
İncelenmesi ....................................................................................................117
3.8.3.1. Algılanan ebeveyn tutumları ile NEİY/Hikikomori riski arasındaki
ilişkide kimlik bocalamasının aracı rolünün incelenmesi..........................117
3.8.3.2. Algılanan ebeveyn tutumları ile NEİY/Hikikomori riskinin freeter
yaşam tarzını tercih etme alt boyutu arasındaki ilişkide kimlik bocalamasının
aracı rolünün incelenmesi .........................................................................123
3.8.3.3. Algılanan ebeveyn tutumları ile NEİY/Hikikomori riskinin öz yeterlik eksikliği alt boyutu arasındaki ilişkide kimlik bocalamasının aracı
rolünün incelenmesi ...................................................................................129
3.8.3.4. Algılanan ebeveyn tutumları ile NEİY/Hikikomori riskinin
geleceğe yönelik belirsiz hedefler alt boyutu arasındaki ilişkide kimlik
bocalamasının aracı rolünün incelenmesi .................................................135
4. TARTIŞMA VE SONUÇ ...........................................................................................142
4.1. İnternet Kullanımı ve Dijital Oyun Oynama Alışkanlıklarının
Değerlendirilmesi ....................................................................................................142
4.2. NEİY/Hikikomori Riski Ölçeği’nin Psikometrik Özelliklerinin
Değerlendirilmesi ....................................................................................................145
4.3. Problemli İnternet Kullanımı ve Dijital Oyun Oynama Davranışının Yaygınlık
Oranlarının Değerlendirilmesi .................................................................................147
4.4. Problemli İnternet Kullanımı ve Dijital Oyun Oynama Davranışı ile
NEİY/Hikikomori Riskini Yordayan Değişkenlerin Değerlendirilmesi .................150
xiv
4.4.1. Problemli İnternet Kullanımını Yordayan Değişkenlerin
Değerlendirilmesi ...........................................................................................150
4.4.2 Problemli Dijital Oyun Oynama Davranışını Yordayan Değişkenlerin
Değerlendirilmesi............................................................................................153
4.4.3. NEİY/Hikikomori Riskini Yordayan Değişkenlerin
Değerlendirilmesi............................................................................................157
4.5. Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün Değerlendirilmesi ...............................159
4.5.1. Algılanan Ebeveyn Tutumları ile Problemli İnternet Kullanımı Arasındaki
İlişkide Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün Değerlendirilmesi ................160
4.5.2. Algılanan Ebeveyn Tutumları ile Problemli Dijital Oyun Oynama
Davranışı Arasındaki İlişkide Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün
Değerlendirilmesi ...........................................................................................161
4.5.3. Algılanan Ebeveyn Tutumları ile NEİY/Hikikomori Riski Arasındaki
İlişkide Kimlik Bocalamasının Aracı Rolünün Değerlendirilmesi ................163
4.6. Üç Olası DSM Tanısı: Problemli İnternet Kullanımı, İnternette Oyun
Oynama Bozukluğu ve Hikikomori ...............................................................165
4.7. Araştırmanın Sonuçları ....................................................................................169
4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları .................................................................................175
4.9. Araştırmanın Güçlü Yönleri ve Klinik Doğurguları ........................................176
4.10. İleride Yapılacak Araştırmalar İçin Öneriler .................................................178
KAYNAKLAR ................................................................................................................180
EKLER ............................................................................................................................204
ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................224 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Problemli internet kullanımı, Dijital oyun bağımlılığı, Hikikomori, Sosyal içe çekilme, Ebeveyn tutumları, Kimlik bocalaması, Ergenlik |
tr_TR |
dc.subject |
Problematic internet use, Digital game addiction, Hikikomori, Social withdrawal, Parental attitudes, Identity confusion, Adolescence |
tr_TR |
dc.title |
Lise öğrencilerinde problemli internet-oyun kullanımı ve neiy/sosyal içe çekilme (hikikomori) riskinin yaygınlığı ve ilişkili değişkenlerin incelenmesi |
tr_TR |
dc.title.alternative |
Examining problematic internet-gaming use and neet/social withdrawal (hikikomori) risk prevalence and related variables among high school students |
tr_TR |
dc.type |
doctoralThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı |
tr_TR |