Küreselleşen dünyada ekonomilerin birbirini etkilemesi kaçınılmaz bir hal almıştır.
Dış ticaret yapılırken döviz kurunda meydana gelen değişimler ülkelerin birbirini
etkilemesinin yönünü belirlemektedir. Dış ticaret dengesi bir ülkenin ithalatı ve ihracatı
arasındaki dengedir. İhracat miktarı, yurtdışına satılan malların değerleri toplamına eşitken;
ithalat miktarıysa yurtdışından ülkeye giren malların değerleri toplamına eşittir. Bu kalemler
döviz kuruyla yakından ilişki içerisindedir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde dış
ticaret açığı kronik bir sorun haline gelmiştir. Bu bağlamda dış ticaret açığı ile döviz kuru
arasındaki ilişki çalışmalara konu olmaya devam etmektedir. Reel efektif döviz kuru ile dış
ticaret arasındaki nedensellik ilişkisinin yönü Granger Nedensellik analizi kullanılarak
belirlenmiştir. Bu çalışmanın hipotezi reel efektif döviz kuru ile dış ticaret arasında bir
nedensellik bağının olduğudur. Genel beklentiler doğrultusunda reel efektif döviz kurunun
düşmesi yani TL’nin değer kaybetmesi, dış ticaret dengesinde iyileşme sağlanacağını
öngörmektedir. Bu çalışmanın amacı 2011: 01-2020: 04 yılları arasında reel efektif döviz
kuru ile dış ticaret dengesi arasındaki ilişkiyi, Eviews 9 programında, VAR modeli tahmin
edilerek, Johansen Eşbütünleşme, Granger Nedensellik, Etki-Tepki ve Varyans Ayrıştırması
analizleriyle ortaya koymaktır. Johansen Eşbütünleşme analizi kullanılması sonucunda
gözlemlene ilişkinin varlığı ve reel döviz kuru ile dış ticaret arasındaki nedensellik
ilişkisinin yönü Granger Nedensellik analizi kullanılarak belirlenmiştir. Sonuçlar teorik
beklentilerle uyumludur.
Economies inevitably affect each other in the globalizing world. Changes in foreign
exchange rates determine the direction of how countries affect each other by doing foreign
business. Foreign trade balance is the balance between imports and exports of a country.
Whereas export volume is equal to the total value of the goods sold abroad; import volume
is equal to the total value of the goods bought from abroad. These items are in close
relationship with the foreign exchange rates. The foreign trade deficit has become a
chronicle problem for developing countries like Turkey. In this regard, the relationship
between foreign trade deficit and foreign exchange rates continues to be a usual subject
matter for studies. The hypothesis of this study is that there is a causal relationship between
real effective exchange rate and foreign trade. Depreciated Turkish Lira, in other words,
decrease in real effective exchange rate is expected to result in recovery in foreign trade
balance in accordance with the general expectations. The aim of this study is to reveal the
relationship between real effective exchange rate and foreign trade between 2011:01-
2020:04 by forecasting VAR model with Eviews 9 program and using the analysis of
Johansen cointegration, Granger causality, impulse response analysis and variance
decomposition analysis. The existence of the relationship observed by using the analysis of
Johansen cointegration and the direction of the causal relationship between real exchange
rate and foreign trade are determined by using the analysis of Granger causality. Results are
in accordance with theoretical expectations.
