Almanya, Türkiye’nin en önemli dış ticaret partneri ve en fazla turist gönderen ikinci
ülkedir. Yüksek gelirli ve büyük nüfuslu bir ülke olan Almanya ile Türkiye arasındaki dış
ticaretin çok yönlü olarak incelenmesi büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada Türkiye ile
Almanya arasındaki dış ticaret dengesinin belirleyicileri, 1983:Q4-2020:Q3 dönemi verileri
kullanılarak, yapısal kırılmalı zaman serisi analizi yöntemleriyle incelenmiştir. Serilerin
durağan olup olmadıkları ADF, PP ve yapısal kırılmalı ADF birim kök testleri ile incelenmiş,
serilerden bazılarının düzeyde, bazılarının birinci farkta durağan oldukları görülmüştür.
Türkiye’nin Almanya’ya olan ihracatında 1986 ve 2002’de, Türkiye’nin Almanya’dan olan
ithalatında 2002 ve 2014 yıllarında, dış ticaret dengesinde 1995 ve 2016 yıllarında yapısal
kırılmaların olduğu belirlenmiştir.
Seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkileri Sınır Testi yöntemi yardımıyla analiz
edilmiş, tüm modellerde kullanılan serilerin eşbütünleşik oldukları bulunmuştur.
Eşbütünleşme denklemlerinde var olan yapısal kırılma tarihleri Bai-Perron yöntemiyle
incelenmiş, ihracat modelinde; 1990, 1996, 2002, 2009 ve 2015’te, ithalat modelinde; 1989,
1996, 2002, 2008 ve 2015’te ve dış ticaret dengesi modelinde; 1990, 1996, 2001, 2007 ve
2014’te yapısal kırılmaların var olduğu görülmüştür. Uzun dönem analizleri ARDL
yöntemiyle gerçekleştirilmiş, Türkiye’nin Almanya’ya olan ihracatını; Almanya’nın milli
gelirindeki %1’lik artışın %1.15 artırdığı, Türkiye’deki milli gelir %1 arttığında Türkiye’nin
Almanya’dan ithalatının %0.94 oranında arttığı bulunmuştur. Türkiye’nin Almanya
karşısındaki dış ticaret dengesini; Türkiye’deki milli gelir %1 arttığında %0.23 oranında
bozduğu, döviz kurlarındaki artışların bu dengeyi olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Kısa
dönem analizleri de ARDL yöntemiyle yapılmış, Almanya’nın milli gelirindeki artışların
Türkiye’nin Almanya’ya olan ihracatını kısa dönemde de olumlu yönde etkilediği,
Almanya’nın milli gelirindeki artışların da Türkiye’nin Almanya’dan olan ithalatını kısa
v
dönemde de yükselttiği, bu etkilerin uzun dönemli etkilerle yakın büyüklükte olduğu
görülmüştür. Diğer yandan Türkiye’nin Almanya karşısındaki dış ticaret dengesini
Türkiye’deki milli gelir artışlarının bozduğu, döviz kurundaki artışlarının ise iyileştirdiği
tespit edilmiştir. Türkiye’nin milli gelirinin ve döviz kurunun Almanya karşısındaki dış ticaret
dengesi üzerindeki kısa dönemli etkilerinin uzun dönemdekinden daha yüksek olduğu tespit
edilmiştir.
Germany is Turkey's most important foreign trade partner and the second highest
country in the number of tourists sent. Multidimensionally examining the foreign trade
between Germany, a high-income and large-population country, and Turkey has a great
importance.In this study, the determinants of trade balance between Turkey and Germany was
examined by time series analysis with structural break using the data of 1983:Q4-2020:Q3
period. Whether the series are stationary or not was examined by ADF, PP and ADF with
structural break unit root tests, and it was observed that some of the series are stationary at
level while some others are stationary at the first difference. It was determined that structural
breaks occurred in 1986 and 2002 on Turkey's exports to Germany, in 2002 and 2014 on
Turkey's imports from Germany and in 1995 and 2016 on the foreign trade balance.
Cointegration relationships between the series were analyzed with the help of Bounds
Testing method and it was found that the series in all models are cointegrated. Structural
break dates that exist in cointegration equations were examined by Bai-Perron method. In the
export model and it was observed that the structural breaks exist in 1990, 1996, 2002, 2009
and 2015 in import model, in 1989, 1996, 2002, 2008 and 2015 in import model and in 1990,
1996, 2001, 2007 and 2014 in foreign trade balance model.Long-term analyzes were
performed by ARDL method and it was found that Turkey's exports to Germany increase by
1.15% when Germany’s national income increases by 1% and Turkey’s imports from
Germany rise by 0.94% when Turkey's national income rises by 1%. Turkey's foreign trade
balance against Germany is observed to be disrupted by 0.23% when national income in
Turkey increases by 1% and the increases in foreign exchange positively affect this balance.
Short-term analysis also conducted by ARDL method and it was seen that increases in
Germany's national income positively affect Turkey's exports to Germany in the short term,
vii
increases in Germany's national income raise imports of Turkey from Germany in the short
term and both of these effects were found to be of similar magnitude with long-term effects.
On the other hand, growth in Turkey's national income disrupts foreign trade balance against
Germany, while the increase in the exchange rate was found to improve it. It was determined
that short-term impacts of Turkey's national income and exchange rate on foreign trade
balance against Germany are higher than that of long-term
