Bu araştırmanın amacı, resmi ve özel liselerde görev yapan öğretmenlerin “yengeç
sepeti” olgusuna ilişkin algılarını incelemek ve “yengeç sepeti” olgusu konusunda
öğretmenlerin görüşlerini belirlemektir. Bu amacı gerçekleştirebilmek için araştırma karma
yöntem ile yapılandırılmış, karma yöntem deseni olarak ise açıklayıcı ardışık desen
kullanılmıştır. Yapılan alanyazın taramasında, bu konuda daha önce geliştirilmiş bir ölçme
aracına rastlanmamış olması nedeniyle araştırmanın birinci aşamasında araştırmacı tarafından
“Okullarda Yengeç Sepeti Ölçeği” geliştirilmiştir. Lawshe (1975) tekniği kullanılarak
geliştirilen ve 27 madde ve 2 alt boyuttan oluşan “Okullarda Yengeç Sepeti Ölçeği” ile
araştırmanın nicel verileri toplanarak analiz edilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunun
evrenini, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Aydın ilinin çeşitli ilçelerindeki resmi ve özel
liselerde görev yapan 4929 lise öğretmeni, örneklemini ise uygun örnekleme yoluyla seçilen
391 lise öğretmeni oluşturmuştur. Katılımcıların “yengeç sepeti” olgusuna ilişkin algılarını
incelemek amacıyla betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutundan
elde edilen bulgulara göre; katılımcıların yengeç sepeti” olgusuna ilişkin algı düzeylerinin
“orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, katılımcıların “yengeç sepeti” olgusuna ilişkin
algı düzeyleri yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve lise türü (genel-meslek)
değişkenine göre anlamlı bir fark göstermezken; branş, mesleki kıdem, görev yaptığı okuldaki
çalışma süresi ve okul türü (resmi-özel) değişkenlerine göre ise anlamlı bir gösterdiği
sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın son aşamasında ise, nicel boyuttan elde edilen bulgular
ışığında konuyu derinlemesine incelemek amacıyla nitel araştırma deseni kullanılmıştır.
Olgubilim (fenomenoloji) deseni ile desenlenen araştırmanın nitel boyutunun çalışma
grubunu, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Aydın ilinin Efeler ilçesindeki resmi ve özel
liselerde görev yapan öğretmenlerden maksimum çeşitlilik örneklemesi yoluyla seçilen
öğretmenler oluşturmuştur. Araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme
formu kullanılarak, çalışma grubundaki öğretmenler ile görüşmeler gerçekleştirilmiş ve elde
viii
edilen veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutundan elde
edilen bulgulara göre; katılımcıların görüşleri yengeç davranışları, yengeç davranışlarını
sergileyen öğretmenlerin özellikleri, özel liselerde yengeç davranışlarının daha fazla
görülmesi, mesleki kıdemi 11-15 yıl arası olan öğretmenlerin yengeç davranışlarına daha
fazla maruz kalması ve yengeç davranışlarının en aza indirgenmesi için yapılması gerekenler
temaları altında incelenmiştir. Elde edilen temalar ışığında kategori ve alt kategoriler
oluşturulmuş, doğrudan alıntılar kullanılarak katılımcıların görüşlerine yer verilmiş ve bu
görüşler ilgili alanyazın çerçevesinde değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonuçları
doğrultusunda, uygulamacılara ve araştırmacılara yönelik öneriler geliştirilmiştir.
Araştırmanın nicel verileri SPSS 22.0 ve LISREL 8.80 paket programları, nitel verileri ise
NVivo 11 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir.
The purpose of this research was to examine the perceptions of teachers working in
public and private high schools regarding “crabs in a bucket” phenomenon and determine the
views of teachers views in terms of the phenomenon. In order to achieve this aim, the research
was designed with mixed method and explanatory sequential design was used as the mixed
method design. In the literature review, since no measurement tool developed previously was
found on this subject, “Crab Bucket Scale at Schools” was developed by the researcher in the
first stage of the study. By using the “Crab Bucket Scale at Schools”, which was developed
with the Lawshe (1975) technique, and which was composed of 27 items and 2 sub dimensions, the quantitative data of the research was collected and analyzed. The population
of the quantitative dimension of the research was composed of 4929 high school teachers
working in public and private high schools in various districts of Aydın province in 2020-
2021 academic year, and the sample of the research was composed of 391 high school teachers
selected through convenientsampling method. Descriptive survey model was used to examine
the perceptions of the participants regarding “crabs in a bucket” phenomenon. According to
the findings obtained from the quantitative dimension of the research; it was determined that
the perception levels of the participants regarding “crabs in a bucket” phenomenon were at
moderate level. Besides, it wasrevealed that the perception levels of the participants regarding
“crabs in a bucket” phenomenon did not show a significant difference according to age,
gender, marital status, education level and high school type (general-vocational) variables;
whereas it was found that their perception levels differed significantly according to branch,
professional seniority, seniority at the current school, and school type (state-private). In the
final stage of the research, qualitative research design was used to examine the subject in
depth in the light of the findings obtained from the quantitative dimension. The study group
of the qualitative dimension of the research, which was designed in the phenomenology
x
design, was composed of high school teachers selected through maximum variation sampling
method from the teachers working in public and private high schools in Efeler district of
Aydın province in 2020-2021 academic year. By using the semi-structured interview form
prepared by the researcher, interviews were conducted with the teachers in the study group,
and the data obtained was analyzed by content analysis method. According to the findings
obtained from the qualitative dimension of the research; the views of the participants were
examined under the themes of crab behaviors, characteristics of teachers exhibiting crab
behaviors, why are there more crab behaviors in private high schools, why are the teachers
with a professional seniority of 11-15 years more exposed to crab behaviors, and things to do
in an effort to minimize crab behaviors. In the light of the themes obtained; categories and
subcategories were created, the views of the participants were presented using direct
quotations, and these views were evaluated within the framework of the relevant literature. In
accordance with the results of the research, suggestions were developed for practitioners and
for researchers. The quantitative data of the study was analyzed by using SPSS 22.0 and
LISREL 8.80 package programs, and the qualitative data was analyzed by using NVivo 11
package program.
