dc.contributor.advisor |
Genç, Fatma Neval |
|
dc.contributor.author |
Gümüş, Ebru |
|
dc.date.accessioned |
2021-11-25T10:46:59Z |
|
dc.date.available |
2021-11-25T10:46:59Z |
|
dc.date.issued |
2021-11-10 |
|
dc.date.submitted |
2021-05-25 |
|
dc.identifier.citation |
Gümüş, E. (2021) Kültürel miras alanlarında yönetim: Aydın Priene örneği (yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın |
tr_TR |
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4435 |
|
dc.description.abstract |
Koruma kavramı gerek geçmiş medeniyetlerde olsun, gerekse şuandaki yaşamın içinde
olsun, önemi kaybetmeyen dinamik bir süreci karşılamaktadır. Bu kavramla ulaşılmak istenen
hedef, geçmişi anlama, yorumlayabilme, kültürel bir bütünlük yakalayabilmek adına da
gelecek nesle kültürel mirasın aktarılmasıdır. Sadece tarihi yapının korunmasından, yapının
çevresiyle birlikte hatta çevresinin sosyal ve ekonomik yönleriyle de birlikte bütüncül bir
koruma anlayışıyla alan yönetimi planlanmasına bir evrilme görülmüştür. Bütüncül bir
korumayı ve kollektif katılımı gerektiren bu alan yönetimine yöneliş özellikle 20.yy’ın ikinci
yarısından itibaren yaygınlık kazanmıştır. Bu sürecin başlamasıyla birlikte yapılacak
müdahaleler artık daha geniş bir alanı ve kavramı karşılayamaya başlamıştır.
Samsun (Mykele) Dağı’nın güney yamacında, Aydın Söke ilçesinin 15 km
güneybatısına kurulmuş önemli antik kentlerdendir. 370 m. yükseklikte sarp bir kaya üzerine
kurulması denizden ve çevreden gelebilecek olası saldırılara yönelik tarih boyunca önemli bir
avantaj sağlarken; aynı zamanda birçok yerden de görülebilir kılınmaktadır. Miletli mimar
Hippodamus tarafından geliştirilen ‘Grid Sistemi’ Priene’nin dünya çapında tanınmasına
neden olmuştur. Izgara biçimli kent planı olarak kabul edilen bu sistem Priene’de de
kullanılmıştır. 3.5 metre genişliğine ulaşan şehir sokakları eğimli arazi nedeniyle merdivenli
olarak inşa edilmiştir.
Hazırlanan bu tez çalışmasında alan yönetim planlanmasında rehber edinilen gerek
uluslararası belgeler, gerekse de ulusal açıdan belirlenmiş kriterlere dayanan yönetim
planlarında, hayata geçirilebilecek yöntemlere dayanarak Priene Antik Kenti’nin bulunmuş
olduğu çevreyle, ilgili aktörlerin katılımı vasıtasıyla korunması amacıyla bütüncül,
sürdürülebilir ve uygulanabilir bir yönetim planı çalışması oluşturulmaya çalışılmıştır. |
tr_TR |
dc.description.abstract |
The concept of conservation corresponds a dynamic process that does not lose its
importance, both in past civilizations and in current life. The aim of this concept is to
understand and interpret the past and transfer the cultural heritage to the next generation for
maintaining cultural integrity. There has been an evolution from only the protection of the
historical building to the planning of the area management with a holistic conservation
approach with the environment of the building and even with the social and economic aspects
of its surroundings. Deviation from this area management, which requires a holistic protection
and collective participation, has become widespread especially since the second half of the
20th century. With the start of this process, the interventions to be made have started to cover
a wider area and concept.
It is one of the important ancient cities established on the southern slope of Samsun
(Mykele) Mountain, 15 km southwest of Aydın Söke district. While its establishment on a
steep rock at a height of 370 meters provides an important advantage throughout history
against possible attacks from the sea and the environment; it is also made visible from many
places. The "Grid System" developed by the architect Hippodamus of Miletus has caused
Priene to be recognized worldwide. This system, which is accepted as a grid-shaped city plan,
was also used in Priene. The city streets, which reach a width of 3.5 meters, were built with
stairs due to the sloping land.
In this thesis prepared, a holistic, sustainable and feasible management with the aim of
protecting the environment where Priene Ancient City is located, through the participation of
the relevant actors, based on the methods that can be implemented in the management plans
based on both international documents and nationally determined criteria. Plan work has been
tried to be created. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI ..........................................................................................iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI............................................................................iv
ÖZET.................................................................................................................................. v
ABSTRACT ...................................................................................................................... vi
ÖNSÖZ.............................................................................................................................vii
İÇİNDEKİLER ................................................................................................................viii
TABLOLAR DİZİNİ .......................................................................................................xiii
ŞEKİLLER DİZİNİ........................................................................................................... xv
HARİTALAR DİZİNİ...................................................................................................... xvi
KISALTMALAR DİZİNİ ............................................................................................... xvii
GİRİŞ ................................................................................................................................. 1
BİRİNCİ BÖLÜM: KAVRAMSAL VE KURAMSAL ÇERÇEVE.............................. 10
1.1. Koruma Kavramı ve Gelişimi ................................................................................. 11
1.2. Korunacak Değerler ve Değerlendirme Ölçütleri..................................................... 16
1.2.1. Taşınır Kültür Varlıkları ................................................................................... 16
1.2.2. Taşınmaz Kültür ve Doğa Varlıkları ................................................................. 16
1.2.3. Koruma Ölçütleri.............................................................................................. 19
1.2.4. Taşınmaz Kültür Varlıklarının Değerlendirilmesi ............................................. 21
1.3. Kültürel Varlıkların Korunması İle İlgili Uluslararası Örgütler................................ 23
1.3.1. Kültürel Varlıkların Korunması İle İlgili Uluslararası Kuruluşlar...................... 23
1.3.2. Uluslararası Sivil Toplum Örgütleri.................................................................. 25
1.3.3. Özel Kuruluşlar ................................................................................................ 26
İKİNCİ BÖLÜM: TÜRKİYE’DE KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA
KAPSAMINDA YASAL VE KURUMSAL YAPI......................................................... 28
2.1. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Koruma İle İlgili Yasal Düzenlemeler................... 28
ix
2.2. Cumhuriyet Dönemi Koruma İle İlgili Yasal Düzenlemeler .................................... 32
2.2.1. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Dönemi 1920-1923 ............................ 33
2.2.2. Eski Eserlerin Yasalarla Değişik Kurumlara Bırakılması .................................. 34
2.2.3. Hükümet Programlarında Eski Eser ve Koruma ................................................ 35
2.2.4. 1931-1940 Dönemi Korumayla İlgili Yasal Düzenlemeler................................ 35
2.2.5. 1941-1950 Dönemi Korumayla İlgili Yasal Düzenlemeler................................ 40
2.2.6. 1951-1973 Dönemi Korumayla İlgili Yasal Düzenlemeler................................ 40
2.2.7. 1973-1983 Döneminde Korumayla İlgili Yasal Düzenlemeler .......................... 42
2.2.8. Yerelleşmeye Doğru: 1983-2000 Döneminde Korumayla İlgili Yasal
Düzenlemeler............................................................................................................. 43
2.3. Koruma Eğitimi ve Çalışmaları Yapan Meslek Odaları ve Sivil Toplum Kuruluşları
47
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ARKEOLOJİK ALAN YÖNETİMİ VE DÜNYA ÜZERİNDE
UYGULAMADAKİ ÖRNEKLERİ................................................................................ 52
3.1. Kültürel Miras Kavramı .......................................................................................... 52
3.2. Arkeolojik Alan Yönetim Planlaması...................................................................... 53
3.2.1. Yönetim Kavramı ve Temel Amacı .................................................................. 53
3.2.2. Yönetim Planı................................................................................................... 53
3.2.3. Alan Yönetimi.................................................................................................. 56
3.2.4. Stratejik Yönetim ve SWOT Analizi................................................................. 57
3.3. Dünya Örnekleri Üzerinde Alan Yönetim Planı Örnekleri....................................... 58
3.3.1. Pompeii, Herculaneum ve Torre Annunziata Arkeolojik Bölgesi Alan Yönetim
Planı........................................................................................................................... 58
3.3.2. Yönetim Alanı.................................................................................................. 59
3.3.3. Yönetim Planının Değerlendirilmesi................................................................. 60
3.3.4. Alanın Vizyon, Amaç ve Hedefleri................................................................... 61
3.3.5. Stonehenge ve Avebury Kültürel Miras Alanı................................................... 65
3.3.6. Floransa Yönetim Planı .................................................................................... 68
3.3.7. Edinburg Yönetim Planı ................................................................................... 72
x
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: TÜRKİYE’DE ALAN YÖNETİM PLANI ÖRNEKLERİ.... 74
4.1. Türkiye’de Turizm Stratejisi ve 2007-2013 Eylem Planı ......................................... 74
4.2. Kalkınma Planlarında Türk Turizmi ve Kültürel Miras Yönetimi ............................ 77
4.3. Kültür ve Turizm Bakanlığı Stratejik Planları.......................................................... 80
4.4. Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları....................................................................... 82
4.5.Türkiye’nin Tarafı Olduğu Uluslararası Koruma Alanında Anlaşma ve Tüzükler..... 83
4.5.1. Atina Tüzüğü (Carta Del Restouro-1931) ......................................................... 83
4.5.2. Lahey Sözleşmesi (1954).................................................................................. 83
4.5.3. Avrupa Kültür Antlaşması (1954)..................................................................... 83
4.5.4. Venedik Tüzüğü (1964).................................................................................... 84
4.5.5. Kültürel Varlıkların Yasadışı İthalatının, İhracatının ve El Değiştirmesinin
Yasaklanması ve Önlenmesi Anlaşması (1970) .......................................................... 84
4.5.6. Ramsar Sözleşmesi (1971)................................................................................ 84
4.5.7. Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi (1972) ..................... 85
4.5.8. Amsterdam Bildirgesi (1975)............................................................................ 85
4.5.9. Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi (1985) ................................. 85
4.5.10. Avrupa Kentsel Şartı (1992) ........................................................................... 85
4.5.11. Avrupa Peyzaj Sözleşmesi (2000)................................................................... 86
4.5.12. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (2003).................... 86
4.5.13. Avrupa Konseyi Toplum için Kültürel Mirasın Değeri Çerçeve Sözleşmesi Faro
Konvansiyonu (2005)................................................................................................. 86
4.5.14. Valetta İlkeleri (2011)..................................................................................... 87
4.6. Türkiye'de Alan Yönetimine İlişkin Yasal Düzenlemeler ........................................ 87
4.7. Türkiye Üzerindeki Alan Yönetim Plan Örnekleri................................................... 93
4.7.1. Ani Kültürel Peyzajı ......................................................................................... 94
4.7.2. Aphrodisias Antik Kenti................................................................................... 98
4.7.3. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzajı ........................................................ 103
4.7.4. Bursa ve Cumalıkızık ..................................................................................... 107
xi
4.7.5. Çatalhöyük Neolitik Kenti.............................................................................. 113
4.7.6. Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı ........................ 116
4.7.7. Edirne Selimiye Camii Külliyesi..................................................................... 119
4.7.8. Efes Antik Kenti............................................................................................. 122
4.7.9. Gordion Yassıhöyük ve Yakın Çevresi ........................................................... 129
4.7.10. Göbeklitepe .................................................................................................. 132
4.7.11. Harran Yerleşimi .......................................................................................... 136
4.7.12. İstanbul Tarihi Yarımada .............................................................................. 138
4.7.13. Mardin Savur Kentsel Sit Alanı .................................................................... 142
4.7.14. Mudurnu Kültürel Miras Alanı ..................................................................... 144
4.7.15. Nemrut Dağı Alanı ....................................................................................... 148
4.7.16. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi ....................................................... 151
BEŞİNCİ BÖLÜM: PRIENE ANTİK KENTİ............................................................. 155
5.1. Alanın Tanımı....................................................................................................... 155
5.2. Alanın Jeolojik ve Coğrafik Özellikleri................................................................. 156
5.2.1. Alanın Genel Tarihçesi................................................................................... 156
5.3. Kazı Çalışmaları ................................................................................................... 158
5.4. Kent Planlaması.................................................................................................... 162
5.5. Kamusal Alanlar ................................................................................................... 164
5.6. Alanın Mevcut Durumu ........................................................................................ 178
5.6.1. Priene Yasal Statüsü ....................................................................................... 178
5.6.2. Priene Antik Kenti’n Ekonomik Yapısı........................................................... 179
5.6.3. Priene Antik Kenti’nde Nüfus......................................................................... 179
5.6.4. Priene Antik Kenti’n Kıyı Oluşumu................................................................ 180
5.6.5. Ziyaretçi Sayısı............................................................................................... 181
5.6.6. Bilgilendirme ................................................................................................. 181
5.6.7. Sosyal Faaliyetler ........................................................................................... 181
xii
5.6.8. Antik Kente Ulaşım........................................................................................ 181
5.7. Alan İçin Var Olan Tehditler ve Avantajlar........................................................... 182
5.7.1. Doğal ............................................................................................................. 182
5.7.2. İnsan Unsuru .................................................................................................. 183
5.7.3. Antik Kentin Bilimsel ve Kamusal Bağlamdaki Avantajları............................ 184
5.8. Priene Antik Kent SWOT Denemesi ..................................................................... 185
5.8.1. SWOT Analizlerinin Karşılaştırılması ............................................................ 187
5.9. Alan Yönetim Planının Vizyonu ........................................................................... 190
5.9.1. Vizyon Cümlesi Önerisi ................................................................................. 190
5.10. Yönetim Hedefleri .............................................................................................. 190
5.11. Alan Yönetim Modeli Önerisi ............................................................................. 192
5.11.1. Yönetim Planlaması Kapsamında İlgililer..................................................... 196
SONUÇ.......................................................................................................................... 197
KAYNAKLAR .............................................................................................................. 201
ÖZGEÇMİŞ .................................................................................................................. 221 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Koruma, Arkeolojik Alan Yönetimi, Priene Antik Kent |
tr_TR |
dc.subject |
Protection, Archaeological Site Management, Priene Ancient City |
tr_TR |
dc.title |
Kültürel miras alanlarında yönetim: Aydın Priene örneği |
tr_TR |
dc.title.alternative |
Management in cultural heritage areas: the example of Aydin Priene |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı |
tr_TR |