Bu çalışmada fizyolojik ve psikolojik akut stres tepkilerinin stresli yaşam olayları ve
güncellenmiş pekiştirmeye duyarlık kuramı kişilik özellikleriyle ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca stres
sırasında spontane olarak kullanılan duygu düzenleme stratejilerinin kişilik özellikleri ile stres
tepkileri arasındaki ilişkide aracılık rolü test edilmiştir. Araştırmada herhangi bir fiziksel ve
psikolojik rahatsızlığı bulunmayan ve ilaç kullanmayan 61 üniversite öğrencisi yer almıştır. Akut
stresi tetiklemek için Trier sosyal stres testi (Trier Social Stress Test) uygulanmıştır. Fizyolojik
stres tepkileri nabız ve galvanik deri tepkileri ile, psikolojik stres tepkisi de pozitif ve negatif
duygu ölçeği (PANAS) ile değerlendirilmiştir. Spontane olarak kullanılan duygu düzenleme
stratejileri de bu çalışma içeriğine uygun olarak hazırlanan durumluk duygu düzenleme ölçeği ile
değerlendirilmiştir. Fizyolojik stres tepkileri parçalı örtük değişim/büyüme modeliyle (piecewise
latent growth curve model), psikolojik stres tepkileri de korelasyon ve regresyon analizleriyle test
edilmiştir. Araştırmanın temel bulguları şu şekildedir: Güncel stresli yaşam olaylarının daha fazla
ve uzamış galvanik deri tepkisiyle; davranışsal inhibisyon kişilik özelliğinin daha fazla ve uzamış
fizyolojik ve psikolojik stres tepkisiyle; ödül duyarlığı kişilik özelliklerinin daha düşük ve kısa
süreli fizyolojik ve psikolojik stres tepkileriyle ilişkili olduğu bulunmuştur. Yaşam olaylarının
kişilik ve stres tepkisi arasındaki ilişkiyi düzenleyeceğine ilişkin hipotezler genel olarak
desteklenmemiş; ancak stresli yaşam olaylarının ödül duyarlılığının koruyucu etkisini
bozabileceğine ilişkin bazı bulgular edinilmiştir. Son olarak, spontane olarak kullanılan duygu
düzenleme stratejilerinin de stres tepkilerinde pekiştirmeye duyarlık kuramı kişilik boyutlarına
aracılık ettiği bulunmuştur. Bulgular strese duyarlılaşma (sensitization), bağışıklık kazanma ve
ödüle küntleşme (blunting) kavramlarıyla ve stres çalışmalarında ödül duyarlığının önemi
bağlamında tartışılmıştır.
In this study, I investigated the relationship of physiological and psychological acute stress
reactions with stressful life events and personality traits of revised reinforcement sensitivity. I also
tested the mediating role of emotion regulation strategies used spontaneously during stress in the
relationship between personality traits and stress reactions. Participants were 61 university
students who did not have any physical or psychological disorders and did not use any
medications. Participants were exposed to Trier social stress to trigger acute stress. Pulse and
galvanic skin responses and PANAS were measured to assess physiological and psychological
stress responses, respectively. I also evaluated the spontaneous emotion regulation strategies by
the state emotion regulation questionnaire prepared in accordance with the content of this study.
Physiological and psychological stress responses were tested by using the piecewise latent growth
curve model and correlation and regression analyses, respectively. The main findings of the
research are as follows: It has been found that current stressful life events are associated with
more and prolonged galvanic skin response, behavioural inhibition personality trait is associated
with more and prolonged physiological and psychological stress response, and reward sensitivity
personality traits are associated with lower and short-term physiological and psychological stress
responses. The hypotheses that life events would moderate the relationship between personality
and stress response have not been generally supported; however, some findings have been
obtained that stressful life events may impair the protective effect of reward sensitivity. Finally, it
was found that spontaneously used emotion regulation strategies mediated the effects of the
personality dimensions of reinforcement sensitivity theory on stress responses. The findings are
discussed in the context of sensitization and immunization to stress, blunting to reward, and the
importance of reward sensitivity in stress studies.
