Bu çalışmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin empatik eğilimleri ile doğayla
ilişki ve çevre bilinci arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı etkisini belirlemektir. Çalışma
nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir.
Çalışma grubu, basit seçkisiz küme örneklemi yöntemi ile belirlenen 2018-2019
eğitim öğretim yılında Aydın İli Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı merkez Efeler ilçesi ile
Köşk, Germencik, İncirliova ve Söke ilçelerinde resmi ve özel anaokulları ve ilkokulların
bünyesindeki anasınıflarında görev yapmakta olan toplam 305 okul öncesi öğretmeninden
oluşmaktadır.
Çalışmada veri toplama aracı olarak Dökmen (1988) tarafından geliştirilen “Empatik
Eğilim” ölçeği, orijinali Ruston, Chrisjohn ve Fekken (1981) tarafından geliştirilen Tekeş ve
Hasta (2015) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Özgecilik Ölçeği”, orijinali Nisbet vd. (2009)
tarafından geliştirilen, Çakır vd. (2015), tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Doğayla İlişki
Ölçeği”, orijinali Milfont ve Duckitt (2006) tarafından geliştirilen, Ak (2008) tarafından
Türkçe’ye uyarlanan “Çevre Bilinci Ölçeği” kullanılmıştır.
Elde edilen verilerin normallik analizleri incelendiğinde, Empatik Eğilim, Özgecilik,
Doğayla İlişki ve Çevre Bilinci Ölçek’lerinden alınan puanların çarpıklık ve basıklık
katsayılarının -1 ve +1 arasında değiştiği görülmüş, verilerin normal dağılım sağladığı kabul
edilmiştir. “Empatik eğilim ile doğayla ilişki arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı etkisi” ve
“empatik eğilim ile çevre bilinci arasındaki ilişkide özgeciliğin aracı etkisi” alt amaçlarına
ait analizler ise Andrew Hayes tarafından geliştirilmiş olan SPSS alt yapısı kullanılarak
çalıştırılan PROCESS makrosu (Model 4) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın
sonuçları incelendiğinde; SPSS PROCESS ile yapılan analizler sonucunda empatik eğilimin
vi
doğayla ilişki üzerindeki dolaylı etkisinin anlamlı olduğu, dolayısıyla özgeciliğin empatik
eğilim ile doğayla ilişki arasındaki ilişkiye aracılık ettiği (β=.13, %95 BCA CI [.08; .19] ve
empatik eğilimin çevre bilinci üzerindeki dolaylı etkisinin anlamlı olduğu, dolayısıyla
özgeciliğin empatik eğilim ile çevre bilinci arasındaki ilişkiye aracılık ettiği (β=.36, %95
BCA CI [.18; .57] tespit edilmiştir.
The aim of this study is to determine the mediating effect of altruism in the
relationship between the empathic tendencies of preschool teachers and the nature
relatedness and environmental consciousness. The study was conducted in a correlational
screening model among quantitative research methods.
The study group consists of 305 pre-school teachers working in the nursery classes
of public and private kindergartens and primary schools in the central Efeler District and
Köşk, Germencik, Incirliova and Söke districts of Aydın province during 2018-2019
academic year determined by simple random cluster sampling method.
“Empathic Tendency” scale developed by Dökmen (1988) and “Altruism Scale”,
originally developed by Ruston et al. (1981) and adapted to Turkish by Tekeş and Hasta
(2015) to Turkish and “Nature Relatedness Scale”, developed originally by Nisbet et al.
(2009) and adapted to Turkish by Cakir et al. (2015) and “Environmental Consciousness
Scale”, originally developed by Milfont and Duckitt (2006) and adapted to Turkish by Ak
(2008) were used as data collection tools in the study.
When the normality analyses of the obtained data were examined, it was found that
the skewness and baseness coefficients of the scores from the Empathic Tendency,
Altruism, Nature Relatedness and Environmental Consciousness Scales varied between -1
and +1, and it was assumed that the data provided a normal distribution. The analyses of the
sub-objectives of “the mediator role of altruism in the relationship between empathic
tendency and nature relatedness” and “the mediator role of altruism in the relationship
between empathic tendency and environmental consciousness” were carried out using the
viii
PROCESS macro (Model 4) developed by Andrew Hayes using the SPSS infrastructure.
When the results of the study were examined, it was noted that as a result of the analyses
carried out with the SPSS PROCESS, the indirect effect of empathic tendency on the
relationship with nature relatedness was found to be significant. Thus, altruism was the
mediator for the relationship between empathic tendency and the nature relatedness (β=.13,
95% BCA CI [.08; .19]. The indirect effect of emphatic tendency on environmental
consciousness was found to be significant. Thus, altruism was the mediator for the
relationship between emphatic tendency and environmental consciousness (β=.36, %95
BCA CI [.18; .57].
