Türkiye'de 2000 yılı sonrası reel efektif döviz kuru endeksinde meydana gelen değişmelerin imalat sanayi üzerinde etkisi

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Yüksek Lisans
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	Petek, Ali
dc.contributor.author	Akdin, Furkan
dc.date.accessioned	2021-11-25T08:36:56Z
dc.date.available	2021-11-25T08:36:56Z
dc.date.issued	2021-11-02
dc.date.submitted	2021-08-18
dc.identifier.citation	Akdin, F.(2021) Türkiye'de 2000 yılı sonrası reel efektif döviz kuru endeksinde meydana gelen değişmelerin imalat sanayi üzerinde etkisi (yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın	tr_TR
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/4418
dc.description.abstract	Dünya ekonomisinde imalat sanayi sektörü ülkelerinin gelişmişlik düzeyini değiştiren önemli etmenlerden biri olduğu bilinmektedir. Türkiye’nin sanayi sektörünün yapısı dikkate alındığında imalat sanayinin önemi ortaya çıkmaktadır. Ülkeler arasında ticaret döviz aracılığıyla yapılması sebebiyle döviz kurlarındaki değişmeler imalat sanayiyi etkilemektedir. Türkiye’nin girdi, ara malları ve enerji konusunda dışa bağımlı olması küresel rekabet gücünü düşürmektedir. İmalat sanayinin dış ticaretteki payının yüksek olması sebebiyle reel efektif döviz kuru endeksinde meydana gelen değişmelerden daha fazla etkilenmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2000-2020 yılları arasında reel efektif döviz kuru endeksinde meydana gelen değişmelerin imalat sanayi sektörünü nasıl etkilediğini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda yapısal kırılmalı birim kök analizleri, En Küçük Kareler Yöntemi (EKK) ve Vektör Otoregresyon (VAR) analizi uygulanmıştır. ÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi ve İmalat Sanayi Üretim Endeksi değişkenleri kullanılarak 2000:M1-2020:M12 dönemlerini kapsayan aylık veriler ile analizler yapılmıştır. Yapılan birim kök analizlerinin sonucunda yapısal kırılmaların meydana geldiği tespit edilmiştir. En Küçük Kareler Yöntemi sonuçlarına göre iki değişken arasında negatif ve güçlü ilişki tespit edilmiştir. VAR analizi sonuçları desteklemektedir.	tr_TR
dc.description.abstract	It is known that the manufacturing industry sector is one of the important factors that change the development level of countries in the world economy. When Turkey's industrial structure is taken into consideration, importance of the manufacturing industry is emerged. Since countries trade with each other through foreign exchange, changes in exchange rates affect the manufacturing industry. Turkey’s dependent position in terms of input, intermediate good and energy decreases its global competitiveness. Due to the high share of the manufacturing industry in foreign trade, it is more affected by the changes in the real effective exchange rate index. The purpose of this study is to reveal how the changes in the reel effective exchange rate index between 2000-2020 affect the manufacturing industry production in Turkey. For this purpose, unit root analysis with structural break, Ordinary Least Squares Method (OLS) and Vector Autoregression (VAR) analysis were applied. Analyzes were made with monthly data covering the 2000:M1-2020:M12 periods by using the PPI-Based Real Effective Exchange Rate Index and Manufacturing Industry Production Index variables. As a result of the unit root analysis, it was determined that structural breaks occurred. According to the results of the Ordinary Least Squares Method, a negative and strong relationship was determined between the two variables. VAR analysis supports the results.	tr_TR
dc.description.tableofcontents	İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv ÖZET....................................................................................................................................... v ABSTRACT ...........................................................................................................................vi ÖNSÖZ..................................................................................................................................vii ŞEKİLLER DİZİNİ...............................................................................................................xii TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................xiv EKLER DİZİNİ..................................................................................................................... xv KISALTMALAR DİZİNİ ....................................................................................................xvi GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM.............................................................................................................................. 3 1. DÖVİZ KURU VE DÖVİZ KURU REJİMLERİNE KAVRAMSAL VE KURAMSAL GENEL BİR BAKIŞ ................................................................................... 3 1.1. Döviz Kuru .................................................................................................................. 3 1.2. Döviz Kuru Çeşitleri.................................................................................................... 4 1.2.1. Nominal Döviz Kuru............................................................................................ 4 1.2.2. Reel Döviz Kuru .................................................................................................. 4 1.2.3. Nominal Efektif Döviz Kuru................................................................................ 5 1.2.4. Reel Efektif Döviz Kuru (REK)........................................................................... 6 1.2.5. Çapraz Kur ........................................................................................................... 7 1.3. Reel Döviz Kuru ile Reel Efektif Döviz Kuru Arasındaki Fark.................................. 7 1.4. Döviz Kuru Sistemleri ................................................................................................. 8 1.4.1. Sabit Döviz Kuru Sistemi .................................................................................... 8 1.4.2. Esnek Kur Sistemleri............................................................................................ 9 1.4.3. Karma Sistemler................................................................................................. 10 ix 1.4.3.1. Serbest dalgalanma sistemi ........................................................................ 10 1.4.3.2. Gözetimli Dalgalanma Sistemi................................................................... 10 1.4.3.3. Aralık içinde dalgalanma sistemi ............................................................... 11 1.4.3.4. Kaygan aralık ............................................................................................. 11 1.4.3.5. Yönlendirilmiş sabit aralık ......................................................................... 11 1.4.3.6. Yönlendirilmiş sabit parite ......................................................................... 12 1.4.3.7. Ayarlanabilir sabit kur sistemi ................................................................... 12 1.4.3.8. Para kurulu ................................................................................................. 12 1.4.3.9. Tam dolarizasyon ....................................................................................... 13 1.5. Döviz Kurunu Etkileyen Faktörler ............................................................................ 13 1.5.1. Ödemeler Dengesi.............................................................................................. 13 1.5.2. Enflasyon Oranı ................................................................................................. 14 1.5.3. Faiz Oranları....................................................................................................... 14 1.5.4. Sermaye Arz ve Talebi....................................................................................... 14 1.5.5. Döviz Kurunu Etkileyen Diğer Faktörler........................................................... 15 1.6. Döviz Kuru Teorileri ................................................................................................. 15 1.6.1. Geleneksel Döviz Kuru Teorileri....................................................................... 16 1.6.1.1. Dış ticaret akımları yaklaşımı..................................................................... 16 1.6.1.2. Satın alma gücü paritesi ............................................................................. 16 1.6.2. Çağdaş ( Modern) Döviz Kuru Teorileri............................................................ 18 1.6.2.1. Parasalcı yaklaşım...................................................................................... 18 1.6.2.2. Portföy dengesi yaklaşımı .......................................................................... 18 1.6.2.3. Mundell-fleming yaklaşımı ........................................................................ 19 1.7. Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Politikaları ........................................................ 19 1.7.1. 1980 Öncesi Dönemde Uygulanan Döviz Kuru Politikaları.............................. 19 1.7.2. 1980 Sonrası Döneminde Uygulanan Döviz Kuru Politikaları.......................... 20 x 2. BÖLÜM............................................................................................................................ 23 2. TÜRKİYE’DE İMALAT SANAYİNİN YAPISI VE REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU ENDEKSİ........................................................................................................... 23 2.1. Türkiye’de Sanayileşme Süreci ................................................................................. 23 2.2. İmalat Sanayi ............................................................................................................. 24 2.2.1. İmalat Sanayi Alt Sektörleri Görünümü ............................................................ 26 2.3. İmalat Sanayinde Temel Ekonomik Göstergeler....................................................... 27 2.3.1. İmalat Sanayi ve GSYH..................................................................................... 27 2.3.2. Sanayi Üretim Endeksi....................................................................................... 31 2.3.3. İmalat Sanayi ve İstihdam.................................................................................. 32 2.3.4. İmalat Sanayinde Kapasite Kullanım Oranı ...................................................... 33 2.3.5. İmalat Sanayi İhracat ve İthalat.......................................................................... 34 2.3.6. İmalat Sanayinde Yaratılan Katma Değerinin GSYH İçerisindeki Payı ........... 36 2.3.7. Kişi Başı İmalat Sanayi İhracatı......................................................................... 36 2.4. İmalat Sanayi ile Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi İlişkisi ...................................... 37 2.4.1. İmalat Sanayi GSYH İçindeki Payı ile Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi İlişkisi ................................................................................................................. 38 2.4.2. İmalat Sanayi Üretim Endeksi ile Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi İlişkisi .... 39 2.4.3. İmalat Sanayi İstihdamı ile Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi İlişkisi .............. 39 2.4.4. İmalat Sanayi Kapasite Kullanımı Oranı ve Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi İlişkisi.................................................................................................... 40 2.4.5. İmalat Sanayi İhracat ve İthalat ile Reel Efektif Döviz Kuru İlişkisi ................ 41 2.4.6. İmalat Sanayinde Yaratılan Katma Değerinin GSYH İçerisindeki Payı ile Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi ilişkisi ........................................................... 42 2.4.7. Kişi Başı İmalat Sanayi İhracatı ile Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi İlişkisi ................................................................................................................................. 43 3. BÖLÜM............................................................................................................................ 44 xi 3. TÜRKİYE’DE REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU ENDEKSİ İLE SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ İLİŞKİSİNİ ÖLÇMEK İÇİN BİR UYGULAMA.......................................... 44 3.1. Reel Efektif Döviz Kuru ile İmalat Sanayi Arasında Yapılan Ampirik Çalışmalar: Seçilmiş Literatür................................................................................. 44 3.2. Analiz......................................................................................................................... 46 3.2.1. Araştırmanın Amacı........................................................................................... 47 3.2.2. Veri Seti, Yöntem ve Model .............................................................................. 47 3.3. Birim Kök Testleri..................................................................................................... 48 3.3.1. Zivot ve Andrews 1992 birim kök testi.............................................................. 49 3.3.2. Lee ve Strazicich 2003 birim kök testi............................................................... 50 3.3.3. Lee ve Strazicich 2013 birim kök testi............................................................... 50 3.3.4. Narayan ve Popp 2010 birim kök testi............................................................... 51 3.4. En Küçük Kareler Yöntemi (EKK) ........................................................................... 53 3.5. Vektör Otoregresyon (VAR) Analizi......................................................................... 54 3.5.1. Etki-Tepki analizi............................................................................................... 54 3.5.2. Varyans Ayrıştırması Analizi............................................................................. 55 3.6. Ekonometrik Bulgular................................................................................................ 55 4. TARTIŞMA VE SONUÇ................................................................................................ 65 5. KAYNAKLAR................................................................................................................. 68 6. EKLER ............................................................................................................................. 77 ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................................... 83	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	İmalat Sanayi, İmalat Sanayi Üretim Endeksi, Reel Efektif Döviz Kuru, Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi	tr_TR
dc.subject	Manufacturing Industry, Manufacturing Industry Production Index, Reel Effective Exchange Rate, Reel Effective Exchange Rate Index	tr_TR
dc.title	Türkiye'de 2000 yılı sonrası reel efektif döviz kuru endeksinde meydana gelen değişmelerin imalat sanayi üzerinde etkisi	tr_TR
dc.title.alternative	Influence of the Turkey's post 2000 real effective exchange rate index changes on manufacturing industry	tr_TR
dc.type	masterThesis	tr_TR
dc.contributor.department	Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı	tr_TR