Bu araştırmanın amacı, okullarda öğretmenlerin prososyal davranışları ile pozitif ses
çıkartma davranışının arasındaki ilişki ve bu ilişkide lider üye etkileşiminin düzenleyicilik
rolünün olup olmadığının saptanmasıdır. Bu sayede, öğretmenlerin davranışlarının
liderleriyle kurdukları etkileşimden etkilenip etkilenmediği tespit edilecektir. Araştırmanın
diğer amacı da öğretmenlerin prososyal davranışlarının, pozitif ses çıkartma davranışlarının
ve lider üye etkileşimlerinin onların cinsiyetine, yaşına, medeni durumuna, çalışma
sürelerine, çalıştıkları okulun büyüklüğüne ve türüne göre incelemektedir. Araştırma karma
desende açıklayıcı sıralı modelle desenlenmiştir. Nicel desende yapısal eşitlik modellemesi
ile prososyal davranışlar ile pozitif ses çıkartma davranışı arasındaki ilişkide lider üye
etkileşiminin düzenleyicilik rolü test edilmiştir. Aynı zamanda demografik etmenlerin
değişkenlere etkisini tespit etmek amacıyla t-testi ve tek yönlü ANOVA kullanılmıştır. Nitel
desende olgu bilim ile desenlenen araştırma yarı yapılandırılmış görüşme formları ile
verileri toplamıştır. Araştırma, 2019-2020 yılı İzmir ili Buca ilçesinde bulunan resmi
okullarda gerçekleştirilmiştir. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Lider Üye Etkileşimi
Ölçeği”, “Prososyal Davranışlar Ölçeği”, “Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Ölçeği”
aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın bulguları, lider üye etkileşimi değişkeninde cinsiyet,
yaş, medeni durumda anlamlı fark çıkmazken çalışma süresi, okul büyüklüğü ve türünde
anlamlı farklılık çıkmıştır. Prososyal davranışlarda yalnızca okul türü değişkenine göre
anlamlı farklılık görülürken pozitif ses çıkartma davranışında medeni durum ve okul türü
değişkeninde anlamlı farklılık bulunmuştur. Bununla beraber prososyal davranışlar ile
pozitif ses çıkartma arasındaki ilişkide lider-üye etkileşiminin düzenleyicilik etkisi de ortaya
konmuştur. Sonrasında yapılan nitel analizler sonucunda ise; nicel bulgular desteklenmiş ve
ayrıca lider üye etkileşiminin kalitesinin altında yatan etmenler saptanmıştır.
The aim of this study is to determine whether there is a relationship between
prosocial behaviors and positive voice behavior and there is a moderating effect of leader
member exchange on the relationship between prosocial behavior and positive voice
behavior. In this way, it will be determined whether leader member exchange has an effect
on teachers’ prosocial and positive voice behavior. In this research, explanatory sequential
design was used in mixed model. In quantitative design, Structural equation modelling
(SEM) was used to test the moderating effect of leader member exchange on the
relationship between prosocial behaviors and positive voice behavior. In qualitative design,
it was used semi-structured interview forms in the research, which is designed in
phenomenology. In addition, t-test and one-way ANOVA analysis were used to determine
the effect of demographic factors on variables. The research was conducted in public
schools in Buca in İzmir Province. The data were gathered through “Personal Information
Form”, “Leader Member Exchange Scale”, “Prosocial Behaviors Scale”, “Positive Voice
Behavior Scale”. The findings have shown that there is a significant difference in leader
member exchange according to school size, school type and working time whereas there is
no significant difference in LMX according to gender, age and marital status. In prosocial
behaviors there is a significant difference only according to school type whereas in positive
voice behavior there is a significant difference only according to marital status and school
type. Also, this research has shown the moderating effect of leader member exchange on the
relationship between prosocial behaviors and positive voice behavior. After that, qualitative
findings have supported quantitative findings and they have revealed the underlying reasons
of leader member exchange quality
