Menteşeoğulları Beyliği, akdeniz dünyası ve Omanlı Beyliği: devletlerarası ilişkilerin gelişimi

Abstract

Menteşeoğulları Beyliği’nin doğuşunda en önemli faktör, XIII. yüzyılda gerçekleşen büyük Moğol istilası dolayısıyla Anadolu’ya yapılan büyük Türkmen göçüdür. Diğer beyliklerin kurucuları gibi Menteşeoğullarının ataları da bu göçle Anadolu’ya gelmişlerdir. Toroslar ve Batı Anadolu uçlarında yığılan Türkmen kitleleri, Moğol baskısı ve Türkiye Selçuklu devletinin çözülüşüne paralel olarak, kendi adlarına fetihler yaparak, beyliklerini kurdular. Menteşe Beyi ilk defa Karamanoğullarıyla birlikte tarih sahnesine çıkmıştır. Daha sonra Bizans’ın Karia eyaletini fethettiğini gördüğümüz Menteşe Bey bağımsız bir siyasi otorite niteliğiyle dikkat çeker. Beyliğin kuruluş aşamasında dış ilişkiler olarak, ilk münasebetler Bizans’la yaşanmıştır. Bu münasebetlerin genellikle askeri özellik taşıdığı görülmektedir. Daha sonra Latinlerle askeri, diplomatik ve ticari münasebetler geliştiren Menteşeoğulları, önemli bir deniz gücü olarak deniz gazaları gerçekleştirdi. Hıristiyan güçlerle yapılan savaşlar ticari münasebetlerin gelişmesine engel olmadı. Bu bağlamda Venediklilerle birçok defa anlaşmalar yaptıkları görülmektedir. Ceneviz ve Katalanlarla ise daha çok askeri nitelikte ittifak ilişkileri dikkat çekmektedir. Osmanlı hükümdarı I. Murad döneminde Menteşeoğullarıyla ilişkiler iyi komşuluk ve dostluk temelinde başlamıştır. Bu dönemde siyasi ve askeri üstünlüğü bütün Anadolu’da tanınmış olan Osmanlılar Menteşeoğulları Beyliği’ne de nüfuzlarını kabul ettirmişlerdir. Yıldırım Bayezid döneminde ise Osmanlılar Anadolu Beyliklerine karşı hukuki ve meşruiyete dayalı üstünlüğünü kabul ettirme siyasetinden vazgeçerek doğrudan ilhak politikasına yönelmişlerdir. Nitekim Yıldırım Bayezid 1390’da başladığı Anadolu Seferi’nde Menteşeoğulları ve diğer Batı Anadolu Türk Beylikleri’ni askeri güç kullanarak ortadan kaldırdı. Timur’un Anadolu’ya seferi ve 1402 Ankara Savaşı, hukuken Menteşeoğulları Beyliği’nin yeniden kurulmasına yol açmıştır. Fetret Devri boyunca Menteşeoğulları, Osmanlılar arasındaki taht mücadelesinde denge siyaseti izleyerek güçlenmeye çalıştılar. Çelebi Mehmed ve II. Murad meşruiyete bağlı kalarak ve askeri vi müdahale için hukuki gerekçelere dayanarak Menteşeoğulları Beyliği’ne son verdi.

The most important factor in the birth of the Menteşeoğulları Principality is the great Turkmen migration to Anatolia due to the great Mongolian invasion in the 13th century. Like the founders of other principalities, the ancestors of Menteşeoğulları also came to Anatolia with this migration. The Turkoman masses, who gathered in the Taurus Mountains and Western Anatolia, established their principalities by making conquests in their own name in parallel with the Mongol pressure and the collapse of the Turkish Seljuk State. Menteşe Bey appeared on the stage of history for the first time with the Karamanoğulları. Menteşe Bey, who conquered the Byzantine province of Karia, draws attention with the quality of an independent political authority. During the establishment of the principality, the first relations as foreign relations were experienced with Byzantium, and these relations generally have military characteristics. Menteşeoğulları, who later developed military, diplomatic and commercial relations with the Latins, realized a naval holy war as an important naval power. The wars with the Christians did not hinder the development of commercial relations. In this context, it is seen that they made agreements with the Venetians many times. On the other hand, military alliance relations with Genoese and Catalans draw attention. Relations with Menteşeoğulları started on the basis of good neighborliness and friendship during the reign of the Ottoman ruler Murad I. In this period, the Ottomans, whose political and military superiority was recognized all over Anatolia, made the Menteşeoğulları Principality accept their influence. In the period of Yıldırım Bayezid, the Ottomans abandoned the policy of imposing their legal and legitimacy-based superiority against the Anatolian Principalities, and directly turned to the policy of annexation.Yıldırım viii Bayezid destroyed the Menteşeoğulları and other Western Anatolian Turkish Principalities by using military force in the Anadolu Savaşı he started in 1390. Timur's expedition to Anatolia and the 1402 Ankara War led to the re-establishment of the Menteşeoğulları Principality legally. During the Interregnum, Menteşeoğulları tried to become stronger by following a policy of balance in the struggle for the throne between the Ottomans. Çelebi Mehmed ve II. Murad put an end to the Menteşeoğulları Principality by adhering to legitimacy and relying on legal justifications for military intervention