dc.contributor.advisor |
Kuzucu, Yaşar |
|
dc.contributor.author |
Ger, Sibel |
|
dc.date.accessioned |
2021-11-24T13:23:40Z |
|
dc.date.available |
2021-11-24T13:23:40Z |
|
dc.date.issued |
2021-11-23 |
|
dc.date.submitted |
2021-08-05 |
|
dc.identifier.citation |
Ger, S. (2021) Hatırlanan anne-baba kabul ve reddi ile ebeveyn öz yeterliği, evlilik doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü (yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın |
tr_TR |
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4366 |
|
dc.description.abstract |
Temel psikolojik ihtiyaçların doyurulmasında yaşanacak sıkıntılar ve eksiklikler
bireylerin kişilik gelişimlerinde olumsuzlukların yaşanmasına neden olurken, temel
psikolojik ihtiyaçları sağlıklı bir şekilde doyurulan çocuklar, yetişkinlik dönemlerinde daha
sağlıklı dinamikler gösterirler. Bu çalışmanın temel amacı hatırlanan anne-baba kabul reddi
ile ebeveynlik doyumu, evlilik doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide temel psikolojik
ihtiyaçların aracı rolünü incelemek olarak belirlenmiştir. Aynı zamanda çalışmanın diğer
amacı doğrultusunda hatırlanan anne-baba kabul reddi ile ebeveynlik doyumu, evlilik
doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolününün
cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu Aydın ilinde ikamet eden evli ve çocuk sahibi 250
yetişkin birey oluşturmuştur. Katılımcılara demografik bilgilere ilişkin kişisel bilgi formuyla
birlikte beş öz-bildirim ölçeği (Yetişkin Ebeveyn Kabul-Red Ölçeği- Kısa Formu, Temel
Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği, Evlilik Yaşamı Ölçeği, Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı
Ölçeği, Yaşam Doyumu Ölçeği) uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS ve LISREL
programlarından yararlanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modeli
(YEM) ile analiz edilmiştir.
Araştırmanın bulgularına göre aracılığı test edilen temel psikolojik ihtiyaçlar
değişkeninin erkeklerin hatırladıkları baba kabul-reddi ile ebeveynlik doyumu, evlilik
doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide tam aracılık ettiği ancak anne kabul reddiyle
arasında ilişki olmadığı görülmüştür. Yapılan araştırma sonucunda cinsiyete göre elde edilen
diğer bulgu ise; temel psikolojik ihtiyaçlar değişkenin kadınların hem anne hem de baba ile
vi
olan ilişkilerinden hatırladıkları kabul red ile evlilik doyumu ve yaşam doyumu arasındaki
ilişkide tam aracılık ettiği ancak ebeveynlik doyumuyla arasında ilişki olmadığı şeklindedir.
Araştırma bulguları ilgili alanyazın bağlamında tartışılmış, araştırmanın sınırlılıkları,
güçlü yönleri belirlenmiş ve araştırmacılar ile aile danışmanlığı alanında çalışanlara yönelik
öneriler sunulmuştur. |
tr_TR |
dc.description.abstract |
Whilst difficulties and deficiencies in the satisfaction of basic psychological needs
cause negative effects in the personality development of individuals, children whose basic
psychological needs are provided in a healthy way show healthier dynamics in adulthood.
The main purpose of this research is to analyze the mediating role of basic
psychological needs in the relationship among recalled parental acceptance rejection and
parental satisfaction, marital satisfaction, and life satisfaction. However, the other purpose of
the research is to investigate whether the mediating role of basic psychological needs differs
according to gender in the relationship between among parents' acceptance-rejection and
parental satisfaction, marital satisfaction and life satisfaction.
The study group of the research consists of 250 adult individuals who they are
married, they have children, also, they reside in Aydın. Five self-report scales (Adult Parental
Acceptance-Rejection Scale-Short Form, Basic Psychological Needs Scale, Marital Life
Scale, Parent Role Self-Perception Scale, Life Satisfaction Scale) were carried out to the
participants, along with a personal information form regarding demographic information.
SPSS and LISREL programs were used in the analysis of the data. The relationships between
the variables were analyzed with the structural equation model (SEM).
According to the findings of the research, it was found out that the basic psychological
need variables were fully mediated the relationship between men's recalled of father
acceptance-rejection and parental satisfaction, marital satisfaction and life satisfaction, whose
mediation was examined. Nevertheless, it was found that there is no relationship of maternal
acceptance. As a result of the study, according to gender, the other finding is that the basic
psychological needs variable fully mediated the relationship between acceptance and
viii
rejection, which is women remember from their parents’ relationship, and marital satisfaction
and life satisfaction, but it was found no relationship with parental satisfaction.
The findings of the study were discussed in the context of the relevant literature, the
limitations and the strengths of the research were determined, and the suggestions were
presented for researchers and those working in the field of family counselling. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv
ÖZET....................................................................................................................................... v
ABSTRACT ..........................................................................................................................vii
ÖNSÖZ...................................................................................................................................ix
ŞEKİLLER DİZİNİ..............................................................................................................xiv
TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................. xv
EKLER DİZİNİ....................................................................................................................xvi
KISALTMALAR DİZİNİ ...................................................................................................xvii
GİRİŞ....................................................................................................................................... 1
1. BÖLÜM.............................................................................................................................. 8
1. KURAMSAL ÇERÇEVE ve İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ................................................. 8
1.1. Hatırlanan Anne-Baba Kabul ve Reddi ....................................................................... 8
1.1.1. Anne-Baba ve Çocuk İlişkisi ............................................................................... 8
1.1.1.1. Anne-baba çocuk ilişkisinin birey üzerindeki etkileri................................ 10
1.1.1.2. Anne-çocuk ilişkisi..................................................................................... 14
1.1.1.3. Baba-çocuk ilişkisi ..................................................................................... 15
1.1.2. Ebeveyn Kabul-Red Kuramı (Parental Acceptance and Rejection Theory) ..... 18
1.1.2.1. Ebeveynliğin sıcaklık boyutu (warmth dimension).................................... 19
1.1.2.2. Ebeveynliğin kontrol boyutu (control dimension) ..................................... 20
xi
1.1.2.3. EKAR kuramının alt kuramları .................................................................. 21
1.1.3. Anne-Baba-Çocuk İlişkisini Açıklayan Kuramlar............................................. 26
1.1.3.1. Erikson psikososyal gelişim kuramı........................................................... 26
1.1.3.2. Bağlanma kuramı ....................................................................................... 28
1.1.3.3. Sosyal öğrenme kuramı.............................................................................. 30
1.2. Temel Psikolojik İhtiyaçlar........................................................................................ 31
1.2.1. Öz Belirleme Kuramı (Self Determination Theory)........................................... 31
1.2.1.1. Temel psikolojik ihtiyaçlar......................................................................... 33
1.3. Ebeveynlik Doyumu .................................................................................................. 39
1.3.1. Ebeveynlik Doyumu Kavramı ........................................................................... 39
1.3.2 Ebeveynlik Doyumunu Etkileyen Faktörler........................................................ 40
1.3.3. Ebeveyn Öz Yeterliği Kavramı.......................................................................... 42
1.3.3.1 Ebeveyn öz yeterliğini etkileyen faktörler .................................................. 46
1.4. Evlilik Doyumu.......................................................................................................... 48
1.4.1. Evlilik Kavramı.................................................................................................. 48
1.4.2. Evlilik Doyumu.................................................................................................. 49
1.4.3. Evlilik Doyumunu Etkileyen Faktörler.............................................................. 51
1.5. Yaşam Doyumu ......................................................................................................... 57
1.5.1. Öznel İyi Oluş Kavramı ..................................................................................... 57
1.5.2. Yaşam Doyumu.................................................................................................. 59
1.5.3. Yaşam Doyumunu Etkileyen Faktörler.............................................................. 60
xii
2. BÖLÜM............................................................................................................................ 65
2. YÖNTEM.......................................................................................................................... 65
2.1. Araştırmanın Modeli.................................................................................................. 65
2.2. Katılımcılar................................................................................................................ 65
2.3. Veri Toplama Araçları............................................................................................... 67
2.3.1. Kişisel Bilgi Formu.69....................................................................................... 67
2.3.2. Yetişkin Ebeveyn Kabul Red Ölçeği- Kısa Formu............................................ 68
2.3.3. Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği .................................................................... 69
2.3.4. Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı Ölçeği................................................. 70
2.3.5. Evlilik Yaşamı Ölçeği........................................................................................ 72
2.3.6. Yaşam Doyumu Ölçeği...................................................................................... 72
2.4. Veri Toplama Süreci.................................................................................................. 73
2.5. Verilerin Analizi. ....................................................................................................... 73
3. BÖLÜM............................................................................................................................ 74
3. BULGULAR ..................................................................................................................... 74
3.1. Ön Analizler............................................................................................................... 74
3.1.1. Kayıp Veriler...................................................................................................... 74
3.1.2. Dağılımın Normallik Varsayımları .................................................................... 74
3.1.3. Değişkenler Arası Betimsel İstatistikler............................................................. 75
3.1.4. Değişkenler Arasındaki Korelasyonlar .............................................................. 77
3.1.5. Çoklu Bağıntı ..................................................................................................... 85
xiii
3.2. Yapısal Eşitlik Modeline ait Analizler....................................................................... 85
3.2.1. Ölçme Modeli Analizleri.................................................................................... 86
3.2.2. Genel Veri Setine İlişkin Ölçme Modeli Analizi............................................... 87
3.2.3. Yapısal Eşitlik Modeline İlişkin Aracılık Analizi.............................................. 88
3.2.4. Cinsiyete Göre Analiz Sonuçları........................................................................ 90
3.2.4.1. Kadın grubu için ölçme modelinin incelenmesi......................................... 90
3.2.4.2. Erkek grubu için ölçme modelinin incelenmesi......................................... 91
3.2.5. Kadın grubu için yapısal model analizinin incelenmesi .................................... 92
3.2.6. Erkek grubu için yapısal model analizinin incelenmesi..................................... 96
4. TARTIŞMA VE SONUÇLAR........................................................................................ 99
4.1. Modelin Cinsiyete Göre Sonuçları ............................................................................ 99
4.1.1. Modelin Erkek Grubuna Göre Sonuçları ........................................................... 99
4.1.2. Modelin Kadın Grubuna Göre Sonuçları ......................................................... 105
4.2. Araştırmanın Sonuçları............................................................................................ 112
4.3. Öneriler.................................................................................................................... 112
4.3.1. Uygulamacıya Öneriler.................................................................................... 112
4.3.2. Araştırmacıya Öneriler..................................................................................... 113
4.4. Araştırmanın Sınırlılıkları........................................................................................ 114
5. KAYNAKLAR............................................................................................................... 115
6. EKLER ........................................................................................................................... 154
ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 162 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Anne-Baba Kabul-Red, Ebeveynlik Doyumu, Evlilik Doyumu, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Yaşam Doyumu |
tr_TR |
dc.subject |
Basic Psychological Needs, Father Acceptance-Rejection, Life Satisfaction, Marriage Satisfaction, Maternal Acceptance-Rejection, Parental Satisfaction |
tr_TR |
dc.title |
Hatırlanan anne-baba kabul ve reddi ile ebeveyn öz yeterliği, evlilik doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü |
tr_TR |
dc.title.alternative |
Does basic psychological needs mediate relationship among recalled parental acceptance-rejection and parent’s self efficiency, marital satisfaction, life satisfaction |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Aile Danışmanlığı Ana Bilim Dalı |
tr_TR |