Batı anadolu beyliklerinin sosyal ve siyasal hayatında kadınlar

Abstract

Türk tarihinde kadın her daim değer görmüş ve hiçbir zaman erkeğin gerisinde kalmamıştır. Kadın evinde ana, eş olması haricinde kendisini ve yaşadığı bölgeyi koruyabilmesi ve savaş esnasında savaşa katılabilmesi için iyi bir savaşçı olarak yetiştirilmişlerdir. Eski yazıtlarda ve destanlardan da anlaşılacağı üzere kadın eşi ile hemen hemen aynı haklara sahip olmuşlardır. Moğollarda ve Türklerde hükümdarların eşlerine ve kızlarına Hatun ûnvanı verilmiştir. Kağanın isminin yanında mutlaka Hatununun ismi de yer almak zorunlu idi. Türk kadınının siyasal ve sosyal hayatında aktif olduğu anlaşılmıştır. İslamiyet öncesinde ve sonrasında da Türk kadını siyasal ve sosyal hayatında aktifliğini korurken Türkiye Selçuklu Devleti’nin son dönemlerinde Nizamü’l-Mülkün Siyasetname isimli kitabında kadınlar için söylemiş olduğu sözler nedeniyle gerileme yaşanmıştır. Anadolu Beylikleri döneminde ise Türk kadınının kendisine verilen saygınlığını ve değerini koruduğu anlaşılmıştır. Hatunların hükümdar olan eşlerinin yanında sözü geçerdi. Yönetimde bulunan beyler de herhangi bir sorun ile karşılaştıklarında ilk olarak zevcelerine danışırlardı. Hatunlar, yönetime doğrudan katılmışlardır. Hatunlar elçilik gibi görevlerde de bulunmuşlardır. Hatunların savaş sanatını öğrendikleri gibi siyasi konulara da vakıf oldukları anlaşılmıştır. Hatunların yine bu dönemde iki beylik arasındaki siyasi sorunların çözülebilmesi, beyliğin devam edebilmesi gibi ya da her iki beylik arasındaki bağların güçlendirilebilmesi için siyasi evliliklere imza atmışlardır. Siyasi faaliyetlerinde başarılı olan hatunların, isimlerini yaşatabilecekleri sosyal faaliyetlerde bulunmuşlardır. Halkın ihtiyaçları doğrultusunda hayır işlerinde bulunan hatunların: cami, çeşme, medrese, külliye, köprü, han, hamam gibi çeşitli yapılar inşa ettirerek beylik topraklarının gelişimine de katkı sağlamışlardır. Bu eserlerin ihtiyaçlarının vi giderilebilmesi için de vakıflar kurmuşlardır. Bu sayede kendi neslinden gelecek olanlara da gelir sağlamışlardır. Ülkenin ekonomisine de bu sayede katkı sağlamışlardır. Hatunların inşa ettirdikleri yapıların bazıları günümüze kadar ulaşabilmiştir. Hatunların yapmış oldukları her işte de başarılı oldukları görülmüştür. Tezimizde; ana kaynaklar ve tetkik eserler doğrultusunda Batı Anadolu Beylikler döneminde Hatunların hayatlarına dair bilgilere yer verilecektir. Bu hatunların siyasi faaliyetleri, yapmış oldukları siyasi evlilikleri, kendi isimlerini yaşattıkları yapıların incelenmesi ve kurdukları vakıfların incelenmesi sonucunda bu hatunların siyasal ve sosyal faaliyetlerinin Türk kadın tarihine bıraktıkları izleri ve neler yaptıklarını açıklamaya çalışacağız.

In Turkish history, women have always been valued and have never fallen behind men. Apart from being a mother and wife in home, womanhas always been raised as a good warriorso that she can protect herself when her husband is not there. As can be understood from the old inscriptions and epics, women had almost the same rights as their husband. In Mongols and Turks, the title of Hatun was used for the wives and daughters of the emperos. In addition to Khan’s name, it was absolutely necessary to includethe name of Hatun in the royal decree. Thus, it has been understood that Turkish women are alsa active in political and social life. From the old Turks, while Türkish women maintain their active political and social life, it is seen that the Seljuk State decline in the especially lastperiod. However, it is seen that the dignity and value of Turkish women were preserved during the period of Anatolian Beyliks. Whenever a problem was occurred, fırstly, theywould consult their wives. They directly participated in the administration and held positions such as governorship and embassy. They had political marriage in order to strengthen the ties between two beylics. While wives-who are succesful in their political activities-participated in social activities, they also contributed to thegrowth of their lands by buildingvarious structures such as mosgues, fountains, bridges and Turkish baths. They established foundations for the restoration of these works. In this way, hatuns also provided income for the next generation. They contributed to the economy of the country. Some of these structures still exist today. It is obvious that they are successful in everything they do. viii İn this thesis: by means of main sources and investigations, the presence of Hatuns in the period of Western Anatolian Beylics will be confirmed. The political activities of these women, their political marriages and the structures they built will be examined. As a result, I will try to explain how they make an impression in Turkishwomen’s history