Türk tarihinde kadın her daim değer görmüş ve hiçbir zaman erkeğin gerisinde
kalmamıştır. Kadın evinde ana, eş olması haricinde kendisini ve yaşadığı bölgeyi
koruyabilmesi ve savaş esnasında savaşa katılabilmesi için iyi bir savaşçı olarak
yetiştirilmişlerdir. Eski yazıtlarda ve destanlardan da anlaşılacağı üzere kadın eşi ile hemen
hemen aynı haklara sahip olmuşlardır. Moğollarda ve Türklerde hükümdarların eşlerine ve
kızlarına Hatun ûnvanı verilmiştir. Kağanın isminin yanında mutlaka Hatununun ismi de yer
almak zorunlu idi. Türk kadınının siyasal ve sosyal hayatında aktif olduğu anlaşılmıştır.
İslamiyet öncesinde ve sonrasında da Türk kadını siyasal ve sosyal hayatında
aktifliğini korurken Türkiye Selçuklu Devleti’nin son dönemlerinde Nizamü’l-Mülkün
Siyasetname isimli kitabında kadınlar için söylemiş olduğu sözler nedeniyle gerileme
yaşanmıştır. Anadolu Beylikleri döneminde ise Türk kadınının kendisine verilen
saygınlığını ve değerini koruduğu anlaşılmıştır. Hatunların hükümdar olan eşlerinin yanında
sözü geçerdi. Yönetimde bulunan beyler de herhangi bir sorun ile karşılaştıklarında ilk
olarak zevcelerine danışırlardı. Hatunlar, yönetime doğrudan katılmışlardır. Hatunlar elçilik
gibi görevlerde de bulunmuşlardır. Hatunların savaş sanatını öğrendikleri gibi siyasi
konulara da vakıf oldukları anlaşılmıştır. Hatunların yine bu dönemde iki beylik arasındaki
siyasi sorunların çözülebilmesi, beyliğin devam edebilmesi gibi ya da her iki beylik
arasındaki bağların güçlendirilebilmesi için siyasi evliliklere imza atmışlardır.
Siyasi faaliyetlerinde başarılı olan hatunların, isimlerini yaşatabilecekleri sosyal
faaliyetlerde bulunmuşlardır. Halkın ihtiyaçları doğrultusunda hayır işlerinde bulunan
hatunların: cami, çeşme, medrese, külliye, köprü, han, hamam gibi çeşitli yapılar inşa
ettirerek beylik topraklarının gelişimine de katkı sağlamışlardır. Bu eserlerin ihtiyaçlarının
vi
giderilebilmesi için de vakıflar kurmuşlardır. Bu sayede kendi neslinden gelecek olanlara da
gelir sağlamışlardır. Ülkenin ekonomisine de bu sayede katkı sağlamışlardır. Hatunların inşa
ettirdikleri yapıların bazıları günümüze kadar ulaşabilmiştir. Hatunların yapmış oldukları
her işte de başarılı oldukları görülmüştür.
Tezimizde; ana kaynaklar ve tetkik eserler doğrultusunda Batı Anadolu Beylikler
döneminde Hatunların hayatlarına dair bilgilere yer verilecektir. Bu hatunların siyasi
faaliyetleri, yapmış oldukları siyasi evlilikleri, kendi isimlerini yaşattıkları yapıların
incelenmesi ve kurdukları vakıfların incelenmesi sonucunda bu hatunların siyasal ve sosyal
faaliyetlerinin Türk kadın tarihine bıraktıkları izleri ve neler yaptıklarını açıklamaya
çalışacağız.
In Turkish history, women have always been valued and have never fallen behind
men. Apart from being a mother and wife in home, womanhas always been raised as a good
warriorso that she can protect herself when her husband is not there. As can be understood
from the old inscriptions and epics, women had almost the same rights as their husband. In
Mongols and Turks, the title of Hatun was used for the wives and daughters of the emperos.
In addition to Khan’s name, it was absolutely necessary to includethe name of Hatun in the
royal decree. Thus, it has been understood that Turkish women are alsa active in political
and social life.
From the old Turks, while Türkish women maintain their active political and social
life, it is seen that the Seljuk State decline in the especially lastperiod. However, it is seen
that the dignity and value of Turkish women were preserved during the period of Anatolian
Beyliks. Whenever a problem was occurred, fırstly, theywould consult their wives. They
directly participated in the administration and held positions such as governorship and
embassy. They had political marriage in order to strengthen the ties between two beylics.
While wives-who are succesful in their political activities-participated in social
activities, they also contributed to thegrowth of their lands by buildingvarious structures
such as mosgues, fountains, bridges and Turkish baths. They established foundations for the
restoration of these works. In this way, hatuns also provided income for the next generation.
They contributed to the economy of the country. Some of these structures still exist today. It
is obvious that they are successful in everything they do.
viii
İn this thesis: by means of main sources and investigations, the presence of Hatuns in
the period of Western Anatolian Beylics will be confirmed. The political activities of these
women, their political marriages and the structures they built will be examined. As a result,
I will try to explain how they make an impression in Turkishwomen’s history
