2023 Türkiye Turizm Stratejisi raporu eylem planında eğitim ile ilgili olarak
“Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Bölümü” öğretim programlarının güncellenmesi vurgusu
öne çıkmaktadır. Fakat konuyla ilgili doğrudan alakalı bir tez çalışması bulunmamaktadır.
Bu noktadan hareketle çalışmada araştırmacı tarafından ilk kez ortaya konulup denenerek
literatüre kazandırılan yeni bir eklektik program değerlendirme modeli ile Turizm
İşletmeciliği Lisans Programları ve Konaklama İşletmeciliği Lisans Programları bütüncül
olarak değerlendirilmiştir. Çalışmaya ihtiyaç analizi ile başlanmıştır. Manavgat bölgesinde
bulunan 9 farklı 5 yıldızlı otelin insan kaynakları müdürleri ile görüşmeler yapılmıştır. Bu
sayede tezde geliştirilip kullanılacak olan değerlendirme modeli ve ölçme araçlarına
kaynaklık edecek verilere ulaşılmıştır. Geliştirilen program değerlendirme modeli nicel ve
nitel yöntemleri barındıran karma bir yöntemdir. Nicel kısmındaki ölçme aracı olarak
araştırmacı tarafından geliştirilen “Turizm İşletmeciliği Bölümü Lisans Öğrencilerinin
Mesleki Özyeterlik İnancı Ölçeği” kullanılmıştır. 4 boyut 26 maddeden oluşan ölçeğe ait
Cronbach-α güvenirlik katsayısı 0.94 olarak hesaplanmıştır. Nicel kısmın örneklemini ölçüt
örneklem ile belirlenen Antalya Akdeniz, Alanya Alaaddin Keykubat, Muğla Sıtkı Koçman,
Aydın Adnan Menderes ve Ankara Hacı Bayram Üniversiteleri Turizm Fakülteleri Turizm
İşletmeciliği ve Konaklama İşletmeciliği bölümlerinde okuyan 321 son sınıf öğrencisi
oluşturmaktadır. Toplanan veriler SPSS 23, JASP 0.11.1 tam sürüm ve AMOS 22 demo
sürüm paket programlarıyla analiz edilmiştir. Bu bağlamda sırasıyla açımlayıcı ve
doğrulayıcı faktör analizi, yüzde, frekans, çoklu uyum analizi, bağımsız t testi, tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) testi ile çoklu regresyon analizleri uygulanmıştır. Nitel kısımda
ise öğretim elemanları görüşme formları, öğrenci görüşme formları ile doküman analizi
kapsamında fotoğraflar analiz edilmiştir. Nitel kısmın çalışma grubunu ise yukarıda adı
geçen üniversitelerin ilgili fakültelerinde görevli öğretim elemanları ile öğrenciler
oluşturmaktadır. Nitel analizlerde NVivo 10 ile MAXQDA 2020 demo paket programları
vi
kullanılmıştır. Veriler sözcük sıklığı analizine ve içerik analizine tabi tutulmuştur.
Sonuç olarak ihtiyaç analizinde staj eksikliği ile programın sektörden kopukluğu öne
çıkmaktadır. Sektör akademi ile iş birliği beklemektedir. Sektörün akademiden beklentisi ise
yabancı dil bilen kalifiye elemandır. Nicel bulgularda otellerin ön büro ve servis bar
departmanlarında çalışan öğrencilerin üniversite eğitimlerinde aldıkları İngilizce
eğitimlerinin yüzde ağırlıkları arttıkça öğrencilerin öz yeterlik inancının arttığı da
saptanmıştır. Hatta %100 İngilizce eğitime sahip olan bölümlerde okuyan öğrencilerin ön
büro departmanına ilişkin özyeterlik inançlarının en yüksek olması da bunu doğrulayan
diğer bir bulgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine benzer şekilde servis bar departmanına
yönelik özyeterlik inançları ve aldıkları İngilizce eğitim seviyeleri arasında anlamlı bir ilişki
bulunmaktadır. Fakat kat hizmetleri departmanında bu değişkenler ve özyeterlik arasında
ilişki saptanmamıştır. Farklı olarak eğitimdeki İngilizce ağırlık oranı ile bu departmana dair
özyeterlik arasında ters orantı bulunmaktadır. Yiyecek içecek departmanında ise
öğrencilerin cinsiyet, sektörel deneyim ve İngilizce eğitimlerinin bu departmana yönelik bir
etkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle fakültelerin 4 yıllık eğitimlerinin ilk 2 yılının ön lisans
programı şeklinde ortak derslerden oluşturulması önerilmektedir. Öğrencilerin ihtiyaç
analizi kapsamında tespit edilen ve mezun olarak istihdam edildikleri otellerin bu
departmanlarına yönelik derslerin öğretim programında 3. ve 4. sınıflarda verilerek
branşlaşmanın faydalı olacağı düşünülmektedir. Ön büro ve servis bar departmanlarında
çalışacak öğrencilere staj, İngilizce ağırlıklı eğitim ise öğretim programının 3 ve 4.
sınıflarda verilebilir. Öğrenciler bu bölümlere kabul edilirken TM puanı yanında dil puanı
istenebilir. Mevcut çalışmada turizm lisesi mezunu olmanın bazı departmanlar için anlamlı
bir fark yarattığı tespit edilmiştir. Bu departmanlara yönelik uzmanlaşma gerektiren
bölümler için turizm lisesi mezuniyeti şartı aranabilir. Diğer iki departmana yönelik ise daha
çok iş başında eğitim ve daha az teorik ders konunabilir. Nitel kısımda yapılan SWOT
analizi bulgularına ve öğretim elemanlarının görüşlerine göre; programın güçlü yönü “İş
İmkanlarının Fazlalığı”, zayıf yönü “Sektör İhtiyaçlarına Cevap Verememesi”, “İstihdama
yönelik olması” fırsat, “Gelecekteki Potansiyel İstihdam Daralması” ise tehdit olarak öne
çıkmaktadır. Öğrenci tarafında ise SWOT analizi neticesinde “öğrenci değişim programları”
programın güçlü yönü, “uygulamalı dersler” zayıf yönü, “iyi iş imkanları” fırsat, (bu
noktada öğretim elemanları ile de örtüşmektedir) fakülte sayısının artışı ise tehdit olarak
görülmektedir. Bu nedenle YÖK’ün buna bir kapasite sınırı getirmesi, sadece turizm
şehirlerinde bu fakültelerin açılması, halihazırda az öğrenci alan fakültelerin ise kapatılması
vii
önerilebilir. Programda teorik derslerin fazlalığı ve uygulamalı derslerin azlığı hem ihtiyaç
analizinde hem de nitel bulgularda öğretim elemanları ve öğrenciler tarafından çokça dile
getirilmiştir.
When the 2023 Turkey Tourism Strategy report action plan is examined, the
emphasis on updating the curriculums of the "Tourism and Hotel Management Department"
comes to the fore. However, there are no thesis studies which are directly related to the
subject. Starting from this point, Tourism Management Bachelor Programs and Hotel
Management Bachelor Programs have been evaluated holistically with a new eclectic
curriculum evaluation model introduced and tried by the researcher for the first time and
brought to the literature. The study has started with a needs analysis. Interviews have been
conducted with the human resources managers of 9 different 5-star hotels in the Manavgat
region. In this way, the data which would be used as the source of measurement tools and
the evaluation model that would be developed and used in the thesis have been collected.
The developed curriculum evaluation model is a mixed type method that includes
quantitative and qualitative methods. As the measurement tool in the quantitative part, the
"Vocational Self-Efficacy Perception Scale of Undergraduate Students of the Tourism
Management Department" developed by the researcher has been used. The Cronbach-α
reliability coefficient of the scale, which consists of 4 dimensions and 26 items, has been
calculated as 0.94.The sample of the quantitative part consists of 321 senior students
studying in Faculties of Tourism, Tourism Management and Hotel Management
departments of Antalya Akdeniz, Alanya Alaaddin Keykubat, Muğla Sıtkı Koçman, Aydın
Adnan Menderes and Ankara Hacı Bayram Universities, which have been determined by the
criterion sampling. The collected data have been analyzed with the package programs of
SPSS 23, JASP 0.11.1 full version and demo version of AMOS 22. In this context, tests and
multiple regression analyzes have been performed in order of; exploratory and confirmatory
factor analysis, percentage, frequency, multiple agreement analysis, independent t test,
ANOVA test. In the qualitative part, lecturers interview forms, student interview forms and
photographs have been analyzed within the scope of document analysis. On the other hand,
ix
the study group of the qualitative part consists of students and lecturers working in the
relevant faculties of the universities mentioned above. In qualitative analysis, NVivo 10 and
MAXQDA 2020 demo package programs have been used. The data have been subjected to
word frequency analysis and content analysis.
In conclusion, the lack of internship and the disconnection of the program from the
sector stand out in the needs analysis. Cooperation with academy is expected in the sector.
The expectation of the sector from the academy is foreign language speaking qualified
personnel. In the quantitative findings, it has been determined that the students working in
the front office and service bar departments of the hotels increased their self-efficacy
perceptions as the percentage of their English education received during their university
education increased. In fact, the fact that the students studying in departments with 100%
English education have the highest self-efficacy perceptions about the front office
department is another finding confirming this situation. Similarly, there is a significant
relationship between self-efficacy perceptions towards the service bar department and the
level of English education they receive. However, no relationship has been found between
these variables and self-efficacy in the housekeeping department. On the contrary, there is
an inverse correlation between the weight ratio of English in education and self-efficacy in
this department. On the other hand, when we look at the situation in the food and beverage
department, the gender, sectoral experience and English education of the students do not
have any effect. For this reason, it is thought that it would be beneficial if the 4-year
education in the faculties consists of common courses in the form of an associate degree
program in the first 2 years, and the branching of the students is determined within the scope
of the needs analysis and for these departments of the hotels where they will be employed
when they graduate, in the 3rd and 4th grades. Internship and English-based education can
be given to students who will work in the front office, service and bar departments in 3rd
and 4th grades. In addition to the EW (equally-weighted) score, the language score may be
required for students to be admitted to these departments. In the current study, it has been
determined that being a tourism high school graduate makes a significant difference for
some departments. For the departments that require specialization for these departments,
tourism high school graduation may be required. For the other two departments, on the other
hand, it may be considered to practice more on-the-job training and less theoretical lectures.
In line with the findings of the SWOT analysis made in the qualitative part and the views of
the instructors, it has been determined that the strength of the program is "excess of job
x
opportunities", the weak aspect of the program is "not responding to the sector needs", the
opportunity aspect is "employment oriented", and the threat aspect is "potential employment
contraction in the future".As a result of the SWOT analysis conducted on the students, it has
been determined that "student exchange programs" are the strengths of the program,
"practical courses" are the weak aspects, "good job opportunities" are the opportunity aspect
(at this point, it also coincide with the lecturers), "the increase in the number of faculty" is
the threat aspect.For this reason, it is possible to propose a capacity limit by the Council of
Higher Education (CoHE), opening these faculties only in tourism cities, and closing the
faculties that currently have few students. In the needs analysis and qualitative findings, it
has been stated by the instructors and students that intensity of the theoretical courses are
high and the applied courses are less in the program
