Özet:
TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞINDA RİSK ANALİZİ YAPILARAK
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ İLE GÜZERGÂH BELİRLENMESİ
Şükrü UZUNDAĞ
Doktora Tezi, İşletme Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Hüseyin ŞENKAYAS
2020, XXX+ 200 sayfa
Dünyadaki ekonomik büyüme ve teknolojik gelişmelere paralel olarak tüm sanayi
sektöründeki gelişmeler neticesinde gerekli olan ticari ürünlerin hammaddesi olan tehlikeli
maddelerin kullanılması son yıllarda artış göstermiştir. Tehlikeli madde taşımacılığı 1970’li
yıllardan günümüze kadar üzerinde sürekli çalışılan bir konu olmuştur. Özellikle tehlikeli
madde taşımacılığı esnasında karşılaşılabilecek tüm riskleri en küçükleme konusu hem
kamu kurumlarının hem de firmaların dikkatini çekmiştir.
Çalışmada ulusal ve uluslarası mühimmat ve patlayıcı taşımacılığı yapan bir kamu
kurumunda tüm riskleri (nüfus yoğunluğu, kaza olasılığı, trafik yoğunluğu, terör/sabotaj)
dikkate alarak coğrafi bilgi sistemi ArcMap 10.2.2 programı vasıtasıyla riskleri en
küçükleyen en uygun güzergâhları bulmak amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan bölge için
elde edilen tüm veriler CBS’ye girişi yapılmış ve şebeke tasarlanmış müteakiben nüfus
yoğunluğu, zaman, mesafe, trafik yoğunluğu ve terör verilerine göre en uygun güzergâhlar
tespit edilmiştir. Ayrıca uzman personel görüşleri alınarak oluşturulan risk kriterleri
belirlenen üç senaryoya göre AHP kullanılarak analiz edilmiştir.
AHP tekniği ile belirlenen risk kriterlerinin ağırlık dereceleri hesaplanmış ve Çok
Kriterli Karar Verme yöntemlerinden olan VİKOR ve MOORA ile tüm yol dilimlerine ait
girilen değerler analiz edilmiştir. Elde edilen değerler neticesinde karar verme aracı olan
coğrafi bilgi sistemi ile risklerin minimize edildiği en uygun güzergâhlar bulunmuştur. Son
olarak tehlikeli madde taşımacılığında oluşabilecek anlık durumlara karşı dinamik olarak en
uygun güzergâhlar elde edilmiştir.
